Sukcesja w biznesie to niezbędny warunek przetrwania firmy i zachowania przez nią rodzinnego charakteru. By firma rodzinna nie została narażona na ryzyko sporów wewnętrznych czy paraliżu organizacyjnego, sukcesja powinna być nie tylko dobrze zaplanowana, lecz także wdrożona w odpowiednim momencie. W niniejszym artykule przedstawiamy narzędzia, które pozwolą Ci zaplanować sukcesję w biznesie.
Spis treści
- Sukcesja w biznesie – zarząd sukcesyjny
- Sukcesja w biznesie – fundacja rodzinna
- Sukcesja w biznesie – konkurs Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości
- Podsumowanie
Sukcesja w biznesie – zarząd sukcesyjny
Ustawa z dnia 5 lipca 2018 roku o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw określa zasady sukcesji w biznesie. Dotyczą one tylko firm zarejestrowanych w CEIDG.
Zarząd sukcesyjny to forma tymczasowego kierowania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy. Pozwala następcom prawnym na podjęcie decyzji o kontynuowaniu działalności na własny rachunek, sprzedaży czy zamknięciu firmy.
Wskazanie zarządcy sukcesyjnego za życia i zgłoszenie do CEIDG umożliwia:
- zachowanie pełnej płynności działania przedsiębiorstwa,
- prowadzenie firmy przez zarządcę sukcesyjnego natychmiast po śmierci przedsiębiorcy,
- pozostanie w mocy umów z pracownikami firmy,
- zachowanie ciągłości wykonywania kontraktów,
- szybkie uzyskanie potwierdzenia możliwości wykonywania koncesji lub zezwoleń.
Zarządca sukcesyjny odpowiedzialny jest za prowadzenie przedsiębiorstwa do czasu uregulowania sukcesji w biznesie. Zarząd sukcesyjny wygasa co do zasady w terminie 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Sąd może przedłużyć ten okres, na czas nie dłuższy niż 5 lat, z ważnych powodów.
Zarządcą sukcesyjnym może być osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Nie może nim być osoba prawna. Funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba. Przedsiębiorca może jednak wyznaczyć zarządcę, który zostanie powołany, jeśli dotychczasowy zarządca sukcesyjny zrezygnuje z pełnionej funkcji lub nie będzie mógł jej pełnić.
W przypadku powołania zarządcy sukcesyjnego za życia przedsiębiorcy, ma on dwie możliwości:
- ustanowić zarządcę sukcesyjnego,
- zastrzec, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym.
Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego wymaga zgody wskazanej osoby oraz zgłoszenia do CEIDG.
Firmy rodzinne miały duży wkład w prace nad ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw. Jej celem jest ułatwienie sukcesji w biznesie i umożliwienie rodzinie zmarłego uporządkowanie spraw spadkowych przy jednoczesnym zapewnieniu możliwości nieprzerwanego funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Sukcesja w biznesie – fundacja rodzinna
6 lutego 2023 roku Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej. Reguluje ona organizację i funkcjonowanie fundacji rodzinnej, w tym prawa i obowiązki fundatora i beneficjenta.
Idea fundacji rodzinnej opiera się na odseparowaniu od siebie biznesu i rodziny. Majątek rodzinny staje się własnością fundacji, która ma zapewnić rodzinie środki finansowe oraz realizować wizję fundatora. Fundacja rodzinna stanowi więc środek do celu, jakim jest planowanie sukcesji w biznesie w perspektywie wielu pokoleń.
Fundatorem fundacji rodzinnej może zostać wyłącznie osoba fizyczna, która posiada pełną do zdolność do czynności prawnych. Oświadczenie o ustanowieniu fundacji może zostać złożone w akcie założycielskim albo w testamencie.
Powstanie fundacji rodzinnej wymaga:
- złożenia oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie,
- ustalenia statutu,
- sporządzenia spisu mienia,
- ustanowienia organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut,
- wniesienia funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie,
- wpisania do rejestru fundacji rodzinnych.
Fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100.000 złotych.
Organami fundacji rodzinnej są zarząd, rada nadzorcza oraz zgromadzenie beneficjentów, które zbiera się w określonych przypadkach. Ma to na celu zapewnienie niezbędnego wpływu rodziny na najważniejsze kwestie związane z działalnością fundacji rodzinnej w perspektywie wielu lat.
Fundator ma dużą swobodę w określeniu zasad zarówno zarządzania fundacją rodzinną, jak i jej funkcjonowania i celu, dla którego została powołana. Najczęściej będzie to zapewnienie nieprzerwanej sukcesji w biznesie oraz zapewnienie środków do życia dla członków rodziny.
Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej wejdzie w życie w dniu 22 maja 2023 roku.
Sukcesja w biznesie – konkurs Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości
Mimo istniejących rozwiązań w obliczu ciągle zmieniającego się otoczenia, kryzysu gospodarczego czy rosnącej konkurencji, wiele firm rodzinnych odkłada sukcesję w biznesie. Pomocne w podjęciu decyzji może okazać się doradztwo prawne, finansowe i organizacyjne, które oferowane jest z funduszy europejskich. Dotacje na sukcesję w biznesie dostępne są w ramach konkursu wdrażanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Celem finansowania jest wsparcie doradców, którzy zdiagnozują sytuację w firmie planującej sukcesję w biznesie oraz wskażą jej potencjalne szanse i zagrożenia.
Konkurs skierowany jest do firm rodzinnych rozumianych jako:
- przedsiębiorstwa prowadzone w oparciu o osobistą pracę co najmniej dwóch członków rodziny, gdzie co najmniej 1 z nich ma istotny wpływ na zarządzanie przedsiębiorstwem,
- przedsiębiorstwa, w których członkowie rodziny posiadają łącznie udziały większościowe.
Przez członka rodziny rozumie się: zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, partnera, powinowatych, osoby przysposabiające lub przysposobione.
W ramach konkursu wymagany jest wkład własny w wysokości minimum 10% wartości projektu.
Przedsiębiorca może przeznaczyć uzyskane dofinansowanie na:
- wsparcie doradców, którzy zdiagnozują sytuację w firmie, wskażą potencjalne szanse i zagrożenia,
- pomoc w zaprojektowaniu sukcesji pod względem prawnym, finansowym i organizacyjnym.
Zgłoszenia w ramach konkursu „Sukcesja w firmach rodzinnych” prowadzone są przez operatorów regionalnych w ramach realizowanych przez nich projektów. Nabór wniosków zakończy się w dniu 30 września 2023 roku.
Podsumowanie
Przedsiębiorstwo rodzinne to jedna z najbardziej rozpowszechnionych form prowadzenia biznesu. Dzięki firmom rodzinnym i ich działaniom stabilne zatrudnienie znajdują dziesiątki rodzin. Mimo sukcesów na wielu polach, w firmach rodzinnych często dostrzegalne są problemy dotyczące przenikania się relacji biznesowych i spraw rodzinnych, w tym sukcesji w biznesie. Rozwiązania, które pozwalają zaplanować proces sukcesji i wdrożyć go we właściwym czasie, to między innymi powołanie zarządcy sukcesyjnego, ustanowienie fundacji rodzinnej czy skorzystanie z dotacji na sukcesję w biznesie.
Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat, zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszej kancelarii prawnej w Łodzi i Warszawie są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc.