Dążenie do zyskania najwyższych zysków, jednocześnie możliwie maksymalnie ograniczając straty jest logiczną częścią prowadzenia każdej działalności gospodarczej. Jednak niektórych kosztów nie można po prostu uniknąć, nie ponosząc dodatkowych konsekwencji finansowych czy prawnych – ale niektóre jednostki i tak próbują, wykorzystując aspekty, które nie zostały w pełni uregulowane przepisami. Tak właśnie działały zagraniczne spółki kontrolowane, rozliczając podatek dochodowy w państwach o korzystniejszych stawkach.
Krótkie wyjaśnienie podstawowych terminów
Zanim przejdziemy do omawiania ustaw i poszczególnych przepisów należy wyjaśnić najbardziej podstawowe terminy, jakie będą pojawiać się w tym artykule. Należą do nich:
- Zagraniczna jednostka – jest to jednostka, która nie posiada swojej siedziby lub zarządu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, a w której udział w kapitale posiada pośrednio lub bezpośrednio polski rezydent podatkowy.
- Zagraniczna spółka kontrolowana – z ang. Controlled Foreign Corporation; CFC – aby spółka zagraniczna mogła stać się kontrolowaną musi spełnić szereg dodatkowych warunków, które opisujemy poniżej.
- Raje podatkowe – ta potoczna nazwa jest używana wobec tych państw, w których obowiązują wyjątkowo korzystne stawki i warunki podatkowe dla kapitału zagranicznego. Dlatego też w nich często tworzone są siedziby spółek, umożliwiając uniknięcie płacenia wyższych stawek bądź całkowicie zaprzestając płacenia ich w Polsce.
- Międzynarodowe planowanie podatkowe – choć często utożsamiane z unikaniem rozliczania obciążeń fiskalnych na rzecz kraju macierzystego, jest to tak naprawdę tworzenie strategii optymalizacji kosztów podatkowych, działając w pełni w granicach prawa polskiego.
Jak rozliczano podatek przed 2015 rokiem?
Spółki zagraniczne, jeszcze przed wyodrębnieniem kategorii „kontrolowanej”, przed ustawą z 2014 roku, której przepisy zaczęły obowiązywać w 2014 roku, cieszyły się znacznie wyższymi zyskami. W ramach standardowych strategii optymalizacji podatkowej tworzono siedziby w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. Pozwalało to uniknąć płacenia znacznie wyższych stawek, jednocześnie działając w pełni zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami prawa kraju macierzystego, jak i raju podatkowego.
Jakie warunki musi spełnić spółka, aby mogła nosić miano CFC?
Choć podstawową definicję kontrolowanej spółki zagranicznej zamieściliśmy powyżej, istnieje szereg różnych rodzajów CFC – nie ma więc jednego jedynego „typu” takiej jednostki. Wyróżniamy:
- Kategorię A, czyli tę najbardziej podstawową. Jednostka kontrolowana posiada zarząd lub siedzibę w jednym z krajów wliczanych do rajów podatkowych, tym samym korzystając z niższych stawek oraz mniejszych obciążeń fiskalnych.
- Kategorię B, gdzie jednostka kontrolowana choć nie korzysta z udogodnień krajów będących rajem podatkowym, posiada siedzibę lub zarząd w państwie, które nie posiada ratyfikowanej umowy z Polską lub z Unią Europejską. Tym samym oznacza to, że kraj macierzysty nie posiada informacji dotyczących stawek, według których rozlicza się jednostka.
- Kategorię C, która jest tak naprawdę zbiorem dodatkowych kryteriów, jakie jednostka kontrolowana musi spełniać, aby została uznana jako CFC:
– polski rezydent posiada przynajmniej 50% praw głosu lub 50% udziału w kapitale jednostki,
– polski rezydent otrzymał co najmniej 33% zysków pasywnych w danym roku podatkowym,
– zapłacono mniej, niż różnica pomiędzy obciążeniem dla jednostki będącej polskim rezydentem a uiszczoną stawką w państwie, w którym jednostka rezyduje.
Podmioty niewliczające się do CFC
Nawet jeżeli jednostka należy do jednej z powyższych kategorii zagranicznych spółek kontrolowanych, niekoniecznie się do nich wlicza. Do 1 stycznia 2019 roku nie wliczały się do niej powiernicze stosunki prawne, zagraniczne zakłady czy podatkowe grupy kapitałowe. Do CFC nie należą również tzw. fundacje prywatne, działające na zasadzie Discretionary Irrevocable Foundation. Zgodnie z nią majątek (np. udziały w jednostce zagranicznej) zostaje przekazany wybranej osobie lub grupie osób, które mogą nim zarządzać, ale wyłącznie zgodnie z wolą założycieli.
Ustawy regulujące opodatkowanie CFC
W celu uregulowania działań prowadzonych przez spółki zagraniczne, a zarazem wyodrębnienie grupy kontrolowanych jednostek, na przestrzeni lat zostały ogłoszone liczne ustawy i rozporządzenia. Wśród nich znalazły się:
- ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2014 poz. 1328),
- rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz.U. 2017 poz. 998) i rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów (…) od osób prawnych (Dz.U. 2017 poz. 997).
Założenia ustaw wobec opodatkowania CFC
Najważniejszą kwestią, jaką uregulowała ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. jest określenie, jakie warunki musi spełniać jednostka, aby stać się CFC. A wszystkie działalności gospodarcze wliczające się do jednej z trzech kategorii zaczęła obowiązywać nowa stawka opodatkowania. Jest to 19% od całościowych dochodów uzyskanych przez podatnika z zysków zagranicznej spółki kontrolowanej.
W przypadku rozporządzeń wymieniono łączenie 26 państw, które stosują szkodliwą konkurencję podatkową, a tym samym zyskują miano rajów podatkowych. Znalazły się wśród nich m.in.: Hongkong, Grenada, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Republika Liberii czy Saint Lucia i Królestwo Tonga.
Zmiany po 1 stycznia 2019 roku
W powyższej ustawie wprowadzono zmiany, które zaczęły obowiązywać 1 stycznia 2019 roku. Przede wszystkim modyfikacje obejmują kategoryzację zagranicznych spółek kontrolowanych, do których dołączą również m.in. fundacje, grupy kapitałowe czy trusty. Co więcej, zmniejszono również stawkę, którą należy opłacić o kwotę poniesioną w ramach podatku na rzecz państwa, w którym CFC posiada siedzibę lub zarząd. Ostatnią, dla wielu osób najistotniejszą zmianą jest tzw. mini klauzula obejścia prawa. Zgodnie z nią, w przypadku, gdy jednostka posiada utworzone lub nawiązała relacje z dodatkowymi podmiotami, które poprzez swoją odrębność pozwalają uniknąć kategoryzacji do CFC, zagraniczna spółka nadal będzie całościowo uznawana za CFC.
Instrukcja rozliczania podatku od dochodów zagranicznej spółki kontrolowanej
Uczestnictwo w działalności jednostek zagranicznych wiąże się zawsze ze zwiększonym ryzykiem podatkowym – niewłaściwe obliczenie zeznania podatkowego może przełożyć się na znaczące konsekwencje. Dlatego w przypadku nawet podejrzenia, że dochód może pochodzić od zagranicznej spółki kontrolowanej, należy powierzyć rozliczenie podatku biurze rachunkowemu, który posiada niezbędne doświadczenie w zakresie transakcji międzynarodowych.
To właśnie biuro szczegółowo zweryfikuje czy jednostka rzeczywiście spełnia wymagania kategoryzujące ją do spółki kontrolowanej, a także czy istnieją przesłanki do wyłączenia jej z wymagań regulowanych przez ustawę.
Każda działalność musi być weryfikowana indywidualnie, określając również czy należy w danym przypadku uwzględnić założenia zmian po 1 stycznie 2019 roku. Oznacza to, że zostaną szczegółowo sprawdzone relacje pomiędzy podmiotami, wchodzącymi w skład jednostki.
Ostatnim krokiem całego procesu jest złożenie zeznania podatkowego (CIT-CFC lub PIT-CFC), uwzględniając wszystkie przesłanki do obniżenia ostatecznej stawki. Biuro rachunkowe przeprowadzi również kontrolę skutków przekazania dokumentacji do odpowiedniego organu.
Zakładanie spółek w rajach podatkowych po wprowadzeniu regulacji w zakresie kontrolowanej spółki zagranicznej
Do 2015 roku tworzenie siedzib spółek zagranicznych w rajach podatkowych bądź w państwach nieposiadających ratyfikowanej umowy z UE lub Polską było jedną z najczęściej spotykanych praktyk. Po uregulowaniu takiego działania stosowną ustawą, wykształcił się termin kontrolowanej spółki zagranicznej (CFC), którą zaczęły obowiązywać indywidualne stawki podatkowe od dochodu. Pozwalało to ograniczyć działanie na szkodę kraju macierzystego, zmniejszając jego przychody na rzecz korzystniejszej marży dla spółki.
Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z biura naszej kancelarii prawnej w Warszawie są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc. Jeśli szukasz wsparcia prawnego w prowadzeniu działalności za granicą zapraszamy na stronę departamentu spółek zagranicznych i międzynarodowego doradztwa podatkowego.