Fundacja rodzinna już w Polsce. Po latach oczekiwania rodzimi przedsiębiorcy doczekali się dedykowanego narzędzia sukcesyjnego.
Od 22 maja 2023 r. polscy przedsiębiorcy mają do dyspozycji nowe narzędzie sukcesyjne – fundację rodzinną. Czy to idealne rozwiązanie do ochrony majątku prywatnego, optymalizacji podatkowej i planowania sukcesji?
W naszym najnowszym artykule omawiamy wszystkie kluczowe aspekty związane z funkcjonowaniem polskiej fundacji rodzinnej, od jej założenia, poprzez korzyści podatkowe, po praktyczne aspekty jej działalności.
Dowiedz się, dlaczego warto rozważyć założenie fundacji rodzinnej i jak może ona przyczynić się do zabezpieczenia przyszłości Twojego przedsiębiorstwa.
Podsumowanie najważniejszych informacji o fundacji rodzinnej
| Cel fundacji rodzinnej | – ochrona majątku – optymalizacja podatkowa – planowanie sukcesji |
| Założenia fundacji | – Odrębność majątkowa od fundatora, – ograniczona odpowiedzialność za zobowiązania, brak składki zdrowotnej |
| Korzyści podatkowe | – odroczony CIT, – 15% CIT przy wypłatach, – pełne lub częściowe zwolnienie z PIT dla beneficjentów |
| Struktura fundacji | – zarząd, – zgromadzenie beneficjentów – rada protektorów (opcjonalnie) |
| Proces tworzenia | Akt notarialny lub testament |
| Majątek fundacji | Minimalny fundusz założycielski 100 000 zł, możliwość przyjmowania darowizn |
| Działalność | – ograniczona działalność gospodarcza – zarządzanie majątkiem |
| Opodatkowanie | – 15% CIT przy wypłatach beneficjentom, – zwolnienia z PIT dla rodziny fundatora |
| Ochrona majątku | Fundacja odpowiada za zobowiązania fundatora tylko do wysokości wniesionego mienia |
| Zastosowanie | – ochrona majątku – zarządzanie majątkiem zgodnie z wolą fundatora – wsparcie beneficjentów i organizacji pożytku publicznego |
Jakim celom może służyć fundacja rodzinna?
OCHRONA MAJĄTKUPolska Fundacja Rodzinna posiada majątek odrębny od majątku fundatora. Jej odpowiedzialność za zobowiązania fundatora jest bardzo ograniczona w związku z czym może stanowić świetny element struktury ochrony majątku prywatnego.- ODROCZONY PODATEKW pewnej mierze konstrukcja opodatkowania fundacji rodzinnej jest podobna do reżimu opodatkowania estońskim CIT – fundacja jest zobowiązana do zapłaty CIT dopiero w momencie dokonania świadczenia na rzecz beneficjenta lub wydania jej mienia.
- BRAK SKŁADKI ZDROWOTNEJprzychody beneficjentów z tytułu wypłat z PFR jako przychody z innych źródeł, niezwiązane z pracą, nie podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. 15 proc. to całość podatku od przychodów z fundacji rodzinnej.
Co to jest fundacja rodzinna? Dlaczego warto rozważyć jej założenie?
Fundacja rodzinna to nieznane wcześniej polskiemu prawu narzędzie sukcesyjne, i jak się okazuje – optymalizacji podatkowej. Założenia ustawy przewidują brak opodatkowania podatkiem PIT wypłat realizowanych na rzecz beneficjentów fundacji, nadto zakładają odroczony podatek CIT od „dozwolonych przychodów” fundacji – głównie dywidend i innych zysków kapitałowych.
Odpowiednie przygotowanie struktury korporacyjnej pozwoli obniżyć pułap opodatkowania z poziomu ponad 26% przy małych podatnikach (CIT + PIT), do wartości 9% CIT w spółce z o.o. (mały podatnik) i 15% CIT w fundacji rodzinnej (gdzie podatek jest płatny w momencie wypłaty na rzecz beneficjenta). Czytaj dalej żeby sprawdzić, jakie korzyści związane z założeniem fundacji rodzinnej będą najistotniejsze z Twojego punktu widzenia.
Fundacja rodzinna – podsumowanie korzyści podatkowych
Opodatkowanie Polskiej Fundacji Rodzinnej następuje na zasadach podobnych do tych funkcjonujących w przypadku estońskiego CIT. Obowiązek zapłaty podatku CIT nastąpi bowiem dopiero w przypadku wypłaty środków beneficjentom.
Stawka podatku CIT zawsze wynosić więc będzie 15% i należna będzie od środków wypłaconych. Beneficjenci będą mogli skorzystać z pełnego zwolnienia w PIT bądź zapłacą PIT wg stawki 15%. Szczegóły wskazujemy poniżej.
- 15% CIT / 0% PITPrzy wypłatach do majątku fundatora oraz beneficjentów z „grupy zero” w stosunku do fundatora czyli małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.
- 15% CIT / 15% PITW przypadku wypłaty do majątku osób innych niż fundator oraz beneficjenci z „grupy zero”
Cel polskiej fundacji rodzinnej
Zasadniczym celem polskiej fundacji rodzinnej ma być ochrona majątku rodzinnego przedsiębiorstwa i zarządzanie nim zgodnie z wolą określoną przez fundatora w statucie. Fundacja będzie mogła zarządzać i obracać swoim mieniem, a beneficjenci, których wskaże fundator, będą uczestniczyć w zyskach fundacji. Fundacja rodzinna ma ograniczać ryzyko nieudanej sukcesji i zapewniać kontynuację działalności rodzinnych przedsiębiorstw.
Zgodnie z wolą fundatora polska fundacja rodzinna będzie mogła wspierać wskazane osoby fizyczne – na przykład pokrywać koszty ich edukacji. Beneficjentami świadczeń będą mogli być członkowie rodziny fundatora, ale także osoby, które nie są z nim spokrewnione.
Ponadto fundacja będzie mogła spełniać świadczenia na rzecz organizacji pożytku publicznego. Sposób przeznaczenia majątku określa sam fundator. Skoro fundator wskaże, w jaki sposób fundacja ma dysponować środkami, zapewni to dokładne wykonanie jego woli.
Powstanie polskiej fundacji rodzinnej
Polska fundacja rodzinna powołuje się do życia na dwa sposoby:
- złożenie przez fundatora oświadczenia woli o powołaniu do życia polskiej fundacji rodzinnej – fundator musi je złożyć przed notariuszem, zaś akt fundacyjny będzie miał formę aktu notarialnego. W ten sposób fundację może powołać jeden fundator lub grono kilku fundatorów.
- na mocy ważnego testamentu – fundator może zawrzeć w testamencie oświadczenie o utworzeniu fundacji. Ze względu na specyfikę testamentu, fundacje powołane w ten sposób będą miały wyłącznie jednego fundatora.
Z momentem złożenia oświadczenia o ustanowieniu fundacji lub otwarcia testamentu powstanie polska fundacja rodzinna w organizacji. Fundacja rodzinna w organizacji będzie mogła do momentu wpisu do rejestru zarządzać we własnym imieniu posiadanym majątkiem. W szczególności będzie mogła nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.
Polska fundacja rodzinna nabędzie osobowość prawną z momentem wpisu do rejestru. Jawny rejestr fundacji rodzinnych będzie prowadził Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
Fundacja rodzinna – statut i organy
Statut fundacji będzie musiał mieć formę aktu notarialnego. W jego treści określamy:
- cele fundacji rodzinnej,
- jej fundusz założycielski,
- majątek w chwili utworzenia,
- zasady działania organów fundacji
- zakres uprawnień przysługujących beneficjentom fundacji.
Statut może także zawierać wytyczne odnośnie inwestowania majątku fundacji rodzinnej.
Organami fundacji rodzinnej są:
- zarząd,
- zgromadzenie beneficjentów, a także
- rada protektorów.
Wskazani przez fundatora beneficjenci tworzą zgromadzenie beneficjentów, które zbiera się w określonych przypadkach, na przykład przy uzupełniania składu danego organu, zatwierdzeniu sprawozdania finansowego.
Zapewnia to wpływ rodziny na najważniejsze kwestie związane z działalnością fundacji rodzinnej w perspektywie wielu lat. Powołanie rady protektorów jest fakultatywne. Natomiast jeżeli liczba beneficjentów przekracza dwadzieścia pięć osób, fundacja będzie miała obowiązek ustanowić radę protektorów.
Siedziba fundacji będzie mogła się znajdować wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Fundacja rodzinna będzie mogła być tworzona na czas określony albo na czas nieokreślony.
Fundacja rodzinna. Majątek polskiej fundacji rodzinnej
Niezwykle istotną kwestią jest ta, że fundator będzie musiał wnieść do polskiej fundacji rodzinnej fundusz założycielski. Jego minimalna wartość to 100 000 złotych. W jego skład ma wchodzić mienie, które fundator zamierza przeznaczyć na realizację celów fundacji. Mogą to być pieniądze, papiery wartościowe, a także inne prawa.
Na rzecz fundacji można będzie dokonać darowizny. Nie ma ograniczeń co do tego, kto będzie mógł przekazać darowiznę na rzecz fundacji. Dzięki temu majątek fundacji będą mogły zasilać darowizny od różnych podmiotów, a to przyczyni się do realizacji celów określonych przez fundatora.
Fundacja rodzinna a ochrona majątku fundatora
Dzięki ograniczeniu odpowiedzialności fundacji rodzinnej za zobowiązania fundatora może ona być ciekawym narzędziem ochrony majątku. Co do zasady, fundacja rodzinna ponosi odpowiedzialność za zobowiązania fundatora tylko do wartości mienia wniesionego do niej przez fundatora.
Warunkiem przyjęcia odpowiedzialności fundacji za zobowiązania fundatora jest ponadto ich istnienie przed ustanowieniem fundacji. Jedynym wyjątkiem będą tu tylko świadczenia alimentacyjne – moment ich powstania nie ma znaczenia dla możliwości prowadzenia egzekucji z majątku fundacji.
Fundacja rodzinna – zakres działalności
Warto wiedzieć, że fundacja rodzinna będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie. Przykładowo, fundacja będzie mogła:
- świadczyć usługi w zakresie najmu i dzierżawy,
- przystępować do spółek handlowych, funduszów inwestycyjnych i uczestniczyć w ich działalności,
- kupować i sprzedawać akcje i obligacje,
- pobierać odsetki z lokat bankowych,
- czerpać korzyści z praw autorskich, licencji, patentów.
Polska fundacja rodzinna – jak jest opodatkowana?
Fundacja rodzinna będzie podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Kiedy fundacja przekaże świadczenia na rzecz beneficjenta, będzie zobowiązana do zapłaty podatku CIT w wysokości 15% podstawy opodatkowania.
Co do zasady świadczenia uzyskiwane przez beneficjentów fundacji będą podlegały podatkowi dochodowemu od osób fizycznych. Wyjątek stanowi nabycie świadczeń przez fundatora oraz jego najbliższej rodziny. Fundator oraz krewni będą zwolnieni od podatku PIT z tytułu otrzymanych świadczeń albo mienia pozostawionego im do dyspozycji po rozwiązaniu fundacji rodzinnej. Krąg osób najbliższych korzystających ze zwolnienia jest szeroki. Należą do nich:
- małżonkowie,
- zstępni,
- wstępni,
- pasierbowie,
- zięciowie i synowe,
- rodzeństwo,
- ojczym, macocha,
- teściowie fundatora.
Warto wiedzieć, że fundacja rodzinna może realizować obowiązek alimentacyjny, który ciąży na fundatorze. W tej sytuacji osoba uprawniona do alimentów również skorzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Beneficjenci spoza grona rodziny muszą się liczyć z obowiązkiem zapłaty podatku PIT w wysokości 15% podstawy opodatkowania.
Warto wiedzieć, że beneficjenci fundacji są zwolnieni od podatku od spadków i darowizn z tytułu uzyskanych świadczeń. Jednakże fundacja będzie mogła przekazać środki na rzecz osób trzecich, które nie są beneficjentami wskazanymi przez fundatora. W tej sytuacji osoba trzecia będzie musiała zapłacić podatek od spadków i darowizn i nie będzie podlegała obowiązkowi zapłaty podatku PIT.
Fundacja rodzinna skorzysta również ze zwolnienia z podatku od przychodów z zysków kapitałowych, w tym dywidend oraz odsetek otrzymywanych od spółek, w których będzie posiadać udziały lub akcje.
Estoński CIT a polska fundacja rodzinna
Zasadniczą różnicą między estońskim CIT a fundacją rodzinną jest charakter prawny każdego z rozwiązań. Fundacja rodzinna to nowy typ osoby prawnej – z własnymi organami, sposobem utworzenia, zasadami likwidacji. Estoński CIT to sposób opodatkowania określonych spółek – tzw. ryczałt od spółek kapitałowych. Czy można porównywać obydwa rozwiązania? Spróbujmy:
| Fundacja rodzinna | Estoński CIT | |
| Forma funkcjonowania | nowa osoba prawna | Dotyczy spółek kapitałowych oraz spółki komandytowej i SKA |
| Wymogi wstępne | fundator musi być osobą fizyczną | prosta struktura, zatrudnienie |
| Ograniczenia | ma ograniczenia zakresu prowadzenia działalności gospodarczej | nie może prowadzić działalności gospodarczej dochody pasywne powyżej określonego pułapu są zakazane |
| Preferowany model działalności | dochody z najmu mienia, posiadania udziałów w polskich lub zagranicznych spółkach, funduszach i innych podmiotach, obrót papierami wartościowymi, czy udzielanie pożyczek spółkom kapitałowym lub osobowym, w których fundacja rodzinna jest wspólnikiem albo beneficjentom | dozwolone są dochody z działalności operacyjnej – usługi, handel |
| Warunki płatności podatku CIT | brak CIT do momentu wypłaty | brak CIT do momentu wypłaty |
| Stawka podatku CIT | 15% CIT i zwolnienie z PIT przy wypłatach do majątku fundatora i beneficjentów z „grupy zero”. Dodatkowe 15% PIT przy wypłatach do majątku innych osób. | 20 lub 25% efektywnego podatku PIT i CIT w przypadku wypłaty dywidendy udziałowcom |
Powyższe prowadzi do prostego wniosku, że fundacja rodzinna to najlepszy wybór dla działalności holdingowej lub np. wynajmu mienia – tej która jest zakazana dla spółek w estońskim CIT. Co istotne – fundacja rodzinna prowadząca działalność operacyjną zapłaci wyższą – 25% stawkę CIT.
Warto pamiętać, że estońskiego CIT nie połączymy z fundacją rodzinną. Jednym z wymogów estońskiego CIT to prosta struktura właścicielska – tj. udziałowcem spółki w estońskim CIT mogą być jedynie os. fizyczne.
Polska fundacja rodzinna a prawo spadkowe
Warto przypomnieć, że zachowek to świadczenie pieniężne, które przysługuje członkom rodziny spadkodawcy, którzy zostali przez niego pominięci w testamencie. Uprawnienie do zachowku mają te osoby, które dziedziczyłyby po zmarłym na podstawie przepisów kodeksu cywilnego.
Wysokość należnego zachowku oblicza się na podstawie wartości spadku. Przy obliczaniu zachowku nie będzie doliczany do spadku majątek, który stanowi fundusz założycielski fundacji rodzinnej. Jest jeden warunek – ten majątek ma być wniesiony do fundacji przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od śmierci fundatora.
Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszej kancelarii prawnej w Łodzi są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc. Jeśli po prostu szukasz pomocy w ustanowieniu fundacji rodzinnej napisz do nas wiadomość.
Fundacja rodzinna – często zadawane pytania [FAQ]
Kiedy wejdą w życie przepisy o polskiej fundacji rodzinnej?
Ustawa o Polskiej Fundacji Rodzinnej wejdzie w życie dnia 22 maja 2023 r.
Czym różni się polska fundacja rodzinna od estońskiego CIT?
Zasadniczą różnicą między estońskim CIT a fundacją rodzinną jest charakter prawny każdego z rozwiązań. Fundacja rodzinna to nowy typ osoby prawnej – z własnymi organami, sposobem utworzenia, zasadami likwidacji. Estoński CIT to sposób opodatkowania określonych spółek – tzw. ryczałt od spółek kapitałowych.
Czym jest polska fundacja rodzinna?
Fundacja rodzinna to nieznane wcześniej polskiemu prawu narzędzie sukcesyjne, i jak się okazuje – optymalizacji podatkowej. Założenia ustawy przewidują brak opodatkowania podatkiem PIT wypłat realizowanych na rzecz beneficjentów fundacji, nadto zakładają odroczony podatek CIT od „dozwolonych przychodów” fundacji – głównie dywidend i innych zysków kapitałowych.
Jak jest opodatkowana Polska Fundacja Rodzinna?
Dochód Polskiej Fundacji Rodzinnej jest opodatkowany co do zasady stawką CIT w wysokości 15%. Jeśli chodzi o podatek PIT to zastosowanie ma zwolnienie przy wypłatach do majątku fundatora i beneficjentów z „grupy zero” w stosunku do fundatora rozumianych jako małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. W przypadku wypłaty do majątku innych osób zastosowanie będzie miała stawka 15% PIT.
Czy członek zarządu fundacji rodzinnej odpowiada za jej zobowiązania względem osób trzecich?
Nie. Członek zarządu fundacji rodzinnej odpowiada jedynie wobec samej fundacji rodzinnej za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu. Jednocześnie członek zarządu może zwolnić się z takiej odpowiedzialności względem fundacji rodzinnej jeśli wykaże brak swojej winy.
Kto powołuje zarząd w fundacji rodzinnej?
Do powołania zarządu w fundacji rodzinnej uprawniony jest fundator, w razie śmierci fundatora – rada nadzorcza, a jeżeli rada nadzorcza nie została powołana – zgromadzenie beneficjentów.
Czy fundator może być jednocześnie jedynym beneficjentem i członkiem zarządu fundacji rodzinnej?
Tak. Wynika to z art. 30 ust. 2 oraz pośrednio z art. 63 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej. W takim wypadku, zgodnie z treścią art. 63 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej każda czynność prawna pomiędzy beneficjentem a fundacją wymagać będzie formy aktu notarialnego.
Jaki sąd jest sądem właściwym do spraw związanych z rejestracją i funkcjonowaniem fundacji rodzinnej?
Zgodnie z art. 4 ust 2 ustawy o fundacji rodzinnej rejestr fundacji rodzinnych prowadzony jest przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. To ten sąd właściwy będzie m. in. do rejestracji fundacji rodzinnej i dokonuje wpisu do rejestru fundacji rodzinnych.
Jak często należy dokonywać audytu fundacji rodzinnej?
Zgodnie z treścią art. 79 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej audyt taki przeprowadza się co najmniej raz na cztery lata.
Które osoby wchodzą w skład "grupy zero" zwolnionej z PIT od świadczeń przekazanych przez fundację rodzinną?
Tzw. „grupa zero” obejmuje: małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Zwolnieniu z PIT w zakresie świadczeń otrzymanych przez fundację rodzinną podlegać będzie również sam fundator, jeśli jest jednocześnie beneficjentem fundacji.
Czy rejestr fundacji rodzinnych jest jawny?
Tak, zgodnie z art. 111 ustawy o fundacji rodzinnej rejestr fundacji rodzinnych jest jawny i każdy ma prawo otrzymać poświadczone odpisy, wyciągi, zaświadczenia i informacje z rejestru fundacji rodzinnych.
Czy akta rejestrowe fundacji rodzinnej dostępne są dla każdego do wglądu?
Nie. Zgodnie z treścią art. 113 ustawy o fundacji rodzinnej akta rejestrowe fundacji rodzinnej może przeglądać fundator, członek organu fundacji rodzinnej, beneficjent oraz osoba mająca interes prawny. Znaczy to, że sytuacja tu jest podobna jak w przypadku przeglądania akt ksiąg wieczystych do uzyskania dostępu niezbędne jest wykazanie interesu prawnego.
Jaka jest minimalna wysokość funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej?
Minimalna wysokość funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wynosi 100 000 zł
Czy fundacja rodzinna może być wspólnikiem spółki osobowej?
Tak, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 3 fundacja rodzinna ma prawo przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej?
Beneficjentem fundacji rodzinnej może zostać: osoba fizyczna organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego.
Co można finansować z majątku fundacji rodzinnej?
Z dochodów i majątku fundacji rodzinnej będzie można finansować np. koszty utrzymania, kształcenia lub leczenia beneficjentów albo wydatki na cele statutowe organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego.
Za jakie zobowiązania fundatora będzie mogła odpowiadać fundacja rodzinna?
Fundacja rodzinna będzie mogła odpowiadać za zobowiązania, w tym alimentacyjne, fundatora powstałe przed ustanowieniem fundacji rodzinnej (odpowiedzialność solidarna) a za zobowiązania alimentacyjne powstałe także po ustanowieniu fundacji rodzinnej, jeśli egzekucja z jego majątku będzie bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność).