5 sierpnia podpisano ustawę o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej. Większość obywateli rozumie przez to powszechne, bezpłatne porady prawne. W praktyce nie do końca o to chodzi w projekcie. Jak jest naprawdę? O tym komu przysługuje pomoc, na czym będzie ona polegała i kto jej udzieli, piszemy w niniejszym artykule.
Finał ponad dekady prac
Nie ulega wątpliwości, że wejście w życie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej wreszcie zakończy szereg obietnic i planów, które przez kilkanaście lat formułował resort sprawiedliwości. W 2013 roku wszystko mogło legnąć w gruzach, bo rząd nie zamierzał dalej zajmować się darmową pomocą prawną. Do tematu w swoim exposé wróciła jednak premier Ewa Kopacz. Okazało się to całkiem skutecznym posunięciem.
Z drugiej strony nie ma się czemu dziwić. Nowe regulacje zrealizują bowiem postanowienia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPC), a także Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej i Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. To przede wszystkim UE naciskała na Polskę, że brakuje w naszym państwie porad prawnych dla osób najbiedniejszych na etapie przedsądowym, co jest już standardem w innych państwach członkowskich.
Kto skorzysta z ustawy?
W myśl przepisów uprawnionymi do zgłoszenia się po nieodpłatną pomoc prawną będą:
- osoby, którym w ciągu roku poprzedzającego pomoc prawną przyznano świadczenie społeczne;
- osoby do 26 roku życia;
- osoby powyżej 65 roku życia;
- kombatanci i weterani;
- posiadacze Karty Dużej Rodziny;
- ofiary klęsk żywiołowych, katastrof naturalnych oraz awarii technicznych.
Co obejmą porady?
W ramach pomocy petenci otrzymają przede wszystkim informację o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących im uprawnieniach czy ciążących na nich obowiązkach. Dopiero w dalszej kolejności zostaną im wskazane sposoby rozwiązania danego problemu i ewentualnie udzielona będzie pomoc w przygotowaniu właściwego pisma. Warunkiem jest jednak, by sprawa znajdowała się na etapie przedsądowym i nie dotyczyła zagadnień związanych z prawem podatkowym przy prowadzeniu działalności gospodarczej, a także prawem celnym, dewizowym czy handlowym. Nie można również korzystać z pomocy dla działalności gospodarczej, chyba że mowa o przygotowaniu do jej rozpoczęcia.
Jak będą działać punkty?
Ustawa przewiduje utworzenie półtora tysiąca punktów w całym kraju. Każdy z nich będzie udzielał bezpłatnych porad prawnych przez pięć dni w tygodniu, minimum cztery godziny dziennie. W punktach tych spotkamy głównie adwokatów i radców prawnych, którzy podpiszą umowę z władzami powiatu. W szczególnych przypadkach z ich upoważnienia mogą działać na rzecz obywateli aplikanci radcowscy bądź adwokaccy.
Powiat przekaże maksymalnie połowę punktów do prowadzenia organizacjom pozarządowym. Te zatrudnią dodatkowo doradców podatkowych oraz absolwentów studiów prawniczych bez aplikacji. Przeciwnikami angażowania w działanie punktów pomocy prawnej tej ostatniej grupy byli adwokaci, ale najprawdopodobniej nic się tutaj nie zmieni.
Cały system bezpłatnych porad prawnych będzie finansowany z budżetu państwa w części zarządzanej przez wojewodów – jako dotacje celowe dla powiatów.
Autor tekstu: Patryk Szulc
Źródło informacji: Ksiegowosc.infor.pl