Jeden z czterech rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych. Jest najbardziej odformalizowane, najmniej kosztowne i najszybsze. Z drugiej strony, nie oferuje żadnej ochrony przed postępowaniami egzekucyjnymi ze strony wierzycieli. Nie powoduje ograniczeń w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Najbardziej odpowiednie dla podmiotów, które dopiero zaczynają borykać się z problemami z płynnością finansową, ale nie są jeszcze niewypłacalne.
Może być prowadzone, jeżeli większość zobowiązań dłużnika jest bezsporna, tj. kiedy suma wierzytelności spornych (kwestionowanych przez dłużnika) uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% ogółu wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Przebieg
Większość postępowania odbywa się poza sądem. Dłużnik musi zapewnić sobie wsparcie licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, który pełni funkcję nadzorcy układu.
- Najpierw dłużnik opracowuje propozycje układowe we współpracy z nadzorcą układu.
- Następnie przedstawia propozycje wierzycielom i samodzielnie zbiera od nich głosy na piśmie.
- Dopiero po przyjęciu układu angażowany jest sąd, któremu przedstawia się wniosek o zatwierdzenie układu oraz sprawozdanie nadzorcy układu (które z kolei zawiera m.in. spis wierzytelności i plan restrukturyzacyjny). Wniosek o zatwierdzenie układu podlega opłacie w wysokości 1000 zł i musi wpłynąć do sądu w ciągu 3 miesięcy od oddania głosu, ponieważ w przeciwnym wypadku głos traci ważność.
- Układ podlega zatwierdzeniu przez sąd, po czym wiąże wszystkich wierzycieli nim objętych – również tych, którzy głosowali przeciwko oraz tych, którzy nie brali udziału w postępowaniu i których wierzytelności nie były ujawnione w spisie wierzytelności (chyba, że dłużnik ich nie ujawnił). Dzięki temu dłużnik nie musi negocjować indywidualnie z każdym wierzycielem. Co więcej, brak zgody albo brak aktywności niektórych wierzycieli nie blokuje zawarcia układu, a ci, którzy byli przeciwni uzgodnieniom i tak będą musieli podporządkować się ustaleniom większości.
Zasady zawierania układu
Do przyjęcia układu wymagana jest większość wierzycieli uprawnionych do głosowania nad układem (większość osobowa), mających łącznie co najmniej 2/3 sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem (większość kapitałowa). Ten typ postępowania wymaga więcej głosów „za” niż w innych postępowaniach, bo większość liczy się w stosunku do wszystkich uprawnionych do głosowania, a zatem również tych, którzy nie oddali głosu. Dłużnik samodzielnie zbiera pisemne głosy.
Sytuacja dłużnika
Dłużnik ma dużą swobodę w kształtowaniu propozycji układowych. Sam wybiera nadzorcę układu, który jako profesjonalista pomaga mu w ich opracowaniu i ustala jego wynagrodzenie na zasadach rynkowych. Sam też decyduje, na kiedy wyznaczyć dzień układowy, czyli datę, wg. której wyznaczana jest lista należności objętych układem i od której nie może regulować zobowiązań objętych układem dopóki nie zostanie on zawarty (dzień układu musi przypadać nie wcześniej niż 3 miesiące i nie później niż dzień przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu).
Stosunkowo krótko trwa obowiązek dodawania do nazwy dopisku „w restrukturyzacji” – tylko od dnia zatwierdzenia układu przez sąd do uprawomocnienia się decyzji sądu w tym przedmiocie (przez czas zbierania głosów i rozpatrywania wniosku nie trzeba używać dopisku).
Zarządzanie przedsiębiorstwem
Dłużnik zachowuje pełne prawo osobistego zarządu nad przedsiębiorstwem. Jedynie w czasie pomiędzy wydaniem przez sąd postanowienia o zatwierdzeniu układu do jego uprawomocnienia nadzorca układu staje się nadzorcą sądowym i trzeba uzyskać jego zgodę na co bardziej doniosłe transakcje (np. na sprzedaż nieruchomości).
Wpływ na pozycję kontraktową dłużnika
Postępowanie o zatwierdzenie układu w pewnym stopniu zapewnia stabilność sytuacji kontraktowej dłużnika, ponieważ w myśl prawa nieważne są klauzule umowne dające prawo zmiany lub rozwiązania umowy przez kontrahenta w sytuacji złożeniu wniosku o zatwierdzenie układu – kontrahenci nie mogą np. rozwiązać umowy dostawy tylko dlatego, że prowadzona jest restrukturyzacja. Nie jest to jednak ochrona tak daleka jak w przypadku postępowania sanacyjnego.
Wpływ na postępowania egzekucyjne
Ten typ restrukturyzacji nie ma wpływu na obecne i przyszłe postępowania egzekucyjne. Wierzyciele nadal mogą prowadzić egzekucje komornicze, uzyskiwać zajęcie rachunków bankowych, ruchomości, etc.
Wpływ na inne postępowania
Ten typ restrukturyzacji nie ma wpływu na obecne i przyszłe postępowania sądowe, administracyjne i inne. Wierzyciele nadal mogą wytaczać pozwy o zapłatę.
Czas trwania
Przy zachowaniu terminów instrukcyjnych postępowanie może trwać zaledwie ok. 2-5 miesięcy.
Zawarto układ – co dalej?
Postępowanie zostaje zakończone z dniem uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu albo o odmowie zatwierdzenia układu. Dłużnik odzyskuje prawo zarządu majątkiem, jeżeli je ograniczono (chyba, że sam układ przewiduje inaczej) i spłaca zadłużenie zgodnie z układem i planem restrukturyzacyjnym. Nadzorca albo zarządca obejmują funkcję nadzorcy wykonania układu. Wykonanie układu potwierdza się postanowieniem sądu. W razie późniejszej zmiany okoliczności, możliwa jest zmiana układu.
Co, jeśli układ nie jest przestrzegany?
Sąd może uchylić układ na wniosek dłużnika, wierzyciela lub nadzorcy jeżeli dłużnik nie wykonuje układu. Jeśli sytuacja dłużnika uległa dalszemu pogorszeniu i ogłoszono jego upadłość, to układ zostaje uchylony z mocy prawa. Uchylenie układu powoduje, że wierzyciele mogą dochodzić swych roszczeń w pierwotnej wysokości tak jakby układu nie zawarto, a wypłacone zgodnie z układem sumy zalicza się na poczet ich należności.