Związki zawodowe – czym są i jak wpływają na funkcjonowanie firmy? Dowiedz się, jakie są Twoje obowiązki, jako pracodawcy, wobec pracowników zrzeszonych w tej organizacji.
Spis treści
- Co to jest związek zawodowy?
- Jak powstaje związek zawodowy?
- Obowiązki pracodawcy względem związku zawodowego
- Związek zawodowy – obowiązek pracodawcy informowania o sytuacji ekonomicznej
- Związek zawodowy – zasady współpracy pracodawcy i członków organizacji
- Jak pracodawca może poznać skład osobowy związku zawodowego?
- Związek zawodowy – podsumowanie
- FAQ – najczęściej zadawane pytania na temat: związki zawodowe
Co to jest związek zawodowy?
Związek zawodowy to dobrowolna, niezależna i samorządna organizacja osób. Jest powoływana do reprezentowania oraz obrony ich:
- praw,
- interesów zawodowych i socjalnych.
Prawo do zawiązania i wstępowania do związków zawodowych przysługuje osobom, które wykonują pracę zarobkową. Organy państwowe, jednostek samorządu terytorialnego i pracodawcy obowiązani są traktować na równi wszystkie związki zawodowe.
Jak powstaje związek zawodowy?
Związek zawodowy powoływany jest do życia na mocy uchwały, podjętej przez co najmniej 10 osób uprawnionych do jego utworzenia. Założyciele:
- uchwalają statut organizacji,
- wybierają komitet założycielski (od 3 do 7 osób).
Statut związku zawodowego określa m.in.:
- siedzibę związku,
- terytorialny i podmiotowy zakres działania,
- cele i zadania związku oraz sposoby i formy ich realizacji,
- zasady nabywania i utraty członkostwa,
- prawa i obowiązki członków.
Obowiązki pracodawcy względem związku zawodowego
Jeśli w firmie działają związki zawodowe, pracodawca ma wobec nich określone obowiązki. Te podstawowe zebraliśmy w tabeli poniżej:
| Konsultowanie zamiaru wypowiedzenia umowy | Dotyczy to: – wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony, – zamiaru wypowiedzenia warunków pracy lub płacy na mniej korzystne. Co do zasady opinia związku ma charakter opiniotwórczy, a nie wiążący. Jednak jeśli pracodawca wcześniej nie zasięgnie opinii związku zawodowego, może to być podstawą do podważenia legalności wypowiedzenia przez pracownika |
| Wystąpienie o rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia, na podst. art. 52 Kp | – dotyczy to osób objętych szczególną ochroną, np. kobiet w ciąży lub w trakcie urlopu macierzyńskiego, – pracodawca potrzebuje opinii i zgody związku zawodowego na wypowiedzenie umowy o pracę |
| Udział w rokowaniach układu zbiorowego | pracodawca musi uczestniczyć w negocjacjach i zawierać porozumienia dotyczące układu zbiorowego pracy |
| Organizowanie i ustalanie ZFŚS | pracodawca ma obowiązek współpracować ze związkami zawodowymi w tym zakresie, np. wysokości wczasów pod gruszą |
| Opiniowanie regulaminów: pracy, wynagradzania, nagród i premii | związki zawodowe opiniują regulamin pracy, Dla przyjęcia regulaminu wynagradzania potrzebna jest zgoda organizacji związkowej |
| Zapewnienie pomieszczenia dla związku | wraz z niezbędną infrastrukturą, np. z dostępem do komputera, drukarki |
Związek zawodowy – obowiązek pracodawcy informowania o sytuacji ekonomicznej
Pracodawca ma obowiązek udzielić przedstawicielom związków zawodowych prowadzącym rokowania informacji o swojej sytuacji ekonomicznej w zakresie:
- objętym rokowaniami,
- i niezbędnym do prowadzenia odpowiedzialnych rokowań.
Przedstawiciele związków zawodowych nie mogą ujawniać informacji uzyskanych od pracodawcy, które stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu ustawy.
Każda ze stron może wystąpić o powołanie eksperta, którego zadaniem będzie wydanie opinii w sprawach związanych z tematyką rokowań.
Związek zawodowy – zasady współpracy pracodawcy i członków organizacji
Kodeks pracy przewiduje obowiązek współdziałania z członkami związków zawodowych w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, jeśli ustawa tak stanowi (art. 23² kodeksu pracy). Co ważne, pracodawca powinien współpracować z każdym związkiem zawodowym działającym w firmie, nawet jeśli jest ich kilka.
Obowiązek współpracowania ze związkiem zawodowym obejmuje sprawy dotyczące pracowników zrzeszonych w związku lub niezrzeszonych, jeśli związek wyrazi zgodę na obronę ich praw.
Jak pracodawca może poznać skład osobowy związku zawodowego?
Ustawa o związkach zawodowych wskazuje, że jeśli pracodawca chce się dowiedzieć, kto należy do związku zawodowego, musi wystąpić na piśmie do organizacji związkowej z zapytaniem, czy konkretny pracownik korzysta z jej obrony.
Gdy pracodawca otrzyma taką informację, będzie miał obowiązek konsultować ze związkiem zawodowym sprawy dotyczące tego pracownika, m.in.:
- wypowiedzenie umowy o pracę,
- zmiana warunków zatrudnienia na mniej korzystne.
Związek zawodowy powinien udzielić odpowiedzi w ciągu 5 dni. Po bezskutecznym upływie tego terminu pracodawca zostaje zwolniony z obowiązku współdziałania z organizacją w sprawie danego pracownika.
Związek zawodowy – podsumowanie
Związki zawodowe są ważną organizacją w firmie. Pracodawca powinien respektować prawa ich członków oraz współpracować z nim w zakresie objętym ustawą. To przyczyni się do utrzymania bardziej stabilnego i produktywnego środowiska pracy.
Spodobał Ci się wpis i potrzebujesz więcej informacji na temat związków zawodowych? Nasi specjaliści chętnie udzielą odpowiedzi na każde pytanie. Zapraszamy do kontaktu!
FAQ – najczęściej zadawane pytania na temat: związki zawodowe
Co to jest związek zawodowy?
Związek zawodowy to organizacja, która broni praw i interesów osób wykonujących pracę zarobkowo.
Jakie są podstawowe obowiązki pracodawcy wobec związków zawodowych?
Pracodawca ma obowiązek współpracować ze związkami zawodowymi działającymi w zakładzie pracy, w tym informować je o planowanych wypowiedzeniach lub zmianach regulaminów.
Jak pracodawca może dowiedzieć się, czy dany pracownik jest członkiem związku zawodowego?
Pracodawca musi wystąpić na piśmie do organizacji związkowej z zapytaniem o przynależność pracownika do związku. Związek ma 5 dni na udzielenie odpowiedzi.
Czy pracownik może być zwolniony z pracy z powodu przynależności do związku zawodowego?
Nie, prawo zabrania zwalniania pracowników z powodu przynależności do związku zawodowego.