Wielu kredytobiorców nie zdaje sobie sprawy, że podpisując umowę kredytową, może zaakceptować postanowienia, które są sprzeczne z prawem. Takie zapisy, nazywane klauzulami abuzywnymi, mogą w istotny sposób naruszać prawa konsumenta i powodować, że niektóre postanowienia umowy nie są dla niego wiążące. W ostatnich latach temat klauzul niedozwolonych stał się szczególnie głośny w kontekście tzw. kredytów frankowych, jednak dotyczy również wielu innych umów zawieranych z bankami.
W poniższym artykule wyjaśniamy, czym są klauzule abuzywne, jak je rozpoznać i co możesz zrobić, jeśli znajdują się w Twojej umowie kredytowej.
Spis treści
Czym są klauzule abuzywne?
Zgodnie z art. 385¹ Kodeksu cywilnego, klauzule abuzywne (niedozwolone) to postanowienia umowy, które:
- nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem, oraz
- kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
Takie zapisy nie są wiążące dla konsumenta – oznacza to, że nawet jeśli podpisał umowę, nie musi się do nich stosować. Umowa obowiązuje w pozostałym zakresie, o ile może być wykonywana bez tych postanowień.
| Najczęściej spotykane przykłady klauzul niedozwolonych w umowach kredytowych: | – jednostronne prawo banku do zmiany oprocentowania lub kursu walut, – narzucenie sposobu przeliczenia waluty (np. po kursie ustalanym przez sam bank), – ograniczenie prawa do wcześniejszej spłaty kredytu, – jednostronne ustalanie wysokości opłat lub prowizji, – postanowienia wyłączające odpowiedzialność banku. |
Klauzule abuzywne występują nie tylko w kredytach walutowych, ale również w umowach o kredyt gotówkowy, hipoteczny czy kartę kredytową.
Jak sprawdzić, czy Twoja umowa zawiera klauzule abuzywne?
W praktyce konsumenci rzadko są w stanie samodzielnie rozpoznać niedozwolone postanowienia. Banki posługują się skomplikowanym językiem prawniczym, który utrudnia zrozumienie rzeczywistych skutków zapisu. Aby zweryfikować umowę, warto:
- Porównać treść umowy z rejestrem klauzul niedozwolonych – dostępny jest on na stronie UOKiK.
- Skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w sporach bankowych – pomoże on ocenić, które zapisy mogą być uznane za abuzywne.
- Zwrócić uwagę na zapisy dotyczące kursu waluty, marży i opłat dodatkowych.
- Przeanalizować aneksy i regulaminy bankowe, które często zawierają zmodyfikowane postanowienia, niekorzystne dla kredytobiorcy.
Co możesz zrobić, jeśli Twoja umowa zawiera klauzule niedozwolone?
Jeśli w Twojej umowie kredytowej znajdują się klauzule abuzywne, masz kilka możliwości działania:
- Reklamacja do banku – możesz powołać się na konkretne postanowienia i wskazać, że są sprzeczne z prawem. Bank ma obowiązek odpowiedzieć w terminie 30 dni.
- Zgłoszenie sprawy do UOKiK – Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi postępowania w sprawach naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.
- Pozew przeciwko bankowi – to najskuteczniejsza forma ochrony, szczególnie gdy klauzule abuzywne wpływają na wysokość raty lub całkowitą kwotę kredytu.
W przypadku kredytów frankowych sądy wielokrotnie uznawały, że klauzule przeliczeniowe zawarte w umowach są niedozwolone, co w konsekwencji prowadziło do unieważnienia całej umowy lub przewalutowania kredytu.
Skutki uznania klauzuli za abuzywną
Jeśli sąd uzna, że dana klauzula ma charakter abuzywny:
- postanowienie to nie wiąże konsumenta,
- umowa obowiązuje w pozostałej części, o ile można ją wykonać bez tego zapisu,
- konsument może domagać się zwrotu nienależnie pobranych kwot (np. nadpłat z tytułu rat kredytowych),
- w przypadku kredytów walutowych – możliwe jest unieważnienie całej umowy kredytowej.
To oznacza, że osoba, której umowa zawiera klauzule niedozwolone, może odzyskać znaczne środki lub zostać zwolniona z obowiązku dalszej spłaty kredytu.
Klauzule abuzywne – podsumowanie
Klauzule abuzywne w umowie kredytowej to nie tylko problem natury prawnej, ale przede wszystkim finansowej – mogą powodować zawyżenie rat lub zwiększenie całkowitego kosztu kredytu. Konsument nie jest jednak bezbronny. Może domagać się usunięcia takich postanowień, zwrotu nadpłat, a w niektórych przypadkach – unieważnienia całej umowy.
Skontaktuj się z nami!
Jeśli masz wątpliwości co do treści swojej umowy kredytowej, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w sporach z bankami. Profesjonalna analiza może pozwolić na odzyskanie dużych kwot i trwałe rozwiązanie sporu z instytucją finansową. Zapraszamy do kontaktu!
FAQ – 5 najczęściej zadawanych pytań o klauzule abuzywne
1. Czym są klauzule abuzywne?
To postanowienia umowy sprzeczne z dobrymi obyczajami, które rażąco naruszają interesy konsumenta. Nie są one dla niego wiążące.
2. Czy każda niekorzystna klauzula w umowie jest niedozwolona?
Nie. Klauzulą abuzywną jest tylko taka, która została narzucona przez przedsiębiorcę i w sposób rażący narusza interes konsumenta.
3. Gdzie można sprawdzić, czy zapis w umowie jest niedozwolony?
W rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez UOKiK lub w konsultacji z prawnikiem.
4. Co mogę zrobić, jeśli w mojej umowie kredytowej znajdują się klauzule abuzywne?
Możesz złożyć reklamację, zawiadomić UOKiK lub wystąpić do sądu z pozwem przeciwko bankowi.
5. Czy mogę odzyskać pieniądze, jeśli sąd uzna moją umowę za nieważną?
Tak. W przypadku unieważnienia umowy strony muszą zwrócić sobie wzajemnie to, co świadczyły – bank zwraca nadpłaty, a konsument kwotę udzielonego kredytu bez odsetek i dodatkowych kosztów.
