W połowie września 2022 roku na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców. Planowane zmiany są wynikiem szeroko zakrojonych postulatów dotyczących potrzeby zmian w procedurze legalizacji zatrudniania cudzoziemców. Jak wynika z uzasadnienia projektu, celem wprowadzenia nowych przepisów jest, usprawnienie procedur dotyczących powierzania pracy cudzoziemcom oraz zmniejszenie zaległości załatwiania spraw przez urzędy, a także ograniczenie występujących nadużyć. Projektowana ustawa jest również elementem realizacji decyzji wykonawczej Rady z dnia 17 czerwca 2022 r. w sprawie zatwierdzenia oceny planu odbudowy i zwiększania odporności Polski (części tiret 2 w kamieniu milowym nr A51G). Z uzasadnienia projektu wynika, że ustawa ma wejść w życie jeszcze w 2022 roku. Zatem już na wstępnym etapie prac legislacyjnych warto przyjrzeć się jej głównym założeniom. Poniżej omawiamy nadchodzące zmiany w przepisach dotyczących zatrudniania cudzoziemców.
Nadchodzi informatyzacja procesu legalizacji pracy cudzoziemców
Omawiany projekt jest przede wszystkim odpowiedzią na zgłaszane przez organizacje reprezentujące pracodawców niedobory pracowników. Jak zauważają autorzy, szczególnie wyraźne zainteresowanie zatrudnianiem cudzoziemców dostrzec można w określonych branżach. Mowa tu o tych poszukujących wykwalifikowanych pracowników fizycznych w budownictwie, operatorów maszyn w przemyśle, pracowników niektórych usług i handlu czy kierowców samochodów ciężarowych. Z rosnącym zapotrzebowaniem na pracowników z zagranicy wiąże się wydłużenie czasu oczekiwania na wydanie decyzji administracyjnych. Z tej przyczyny jednym z głównych założeń projektu jest pełna informatyzacja procesu wydawania dokumentów dopuszczających cudzoziemców do polskiego rynku pracy. W założeniach autorów, to posunięcie ma znaczenie skrócić czas postępowania. Decyzje wydawane w postępowaniach o wydanie zezwoleń na pracę cudzoziemców będą doręczane elektronicznie. Elektronicznie będą również prowadzone postępowania odwoławcze w tych sprawach.
Koniec z przedłużaniem zezwoleń na pracę
Projektowana ustawa rezygnuje w ogóle z instytucji przedłużenia zezwolenia na pracę. Nowe przepisy przewidują usprawnienie procedury wydania nowego zezwolenia na pracę. Będzie ono dotyczyło cudzoziemców wykonujących pracę zgodnie z poprzednio wydanym zezwoleniem na pracę. Nowy system teleinformatyczny pozwoli na sprawdzenie, czy w związku z pracą cudzoziemca pracodawca odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne. System sprawdzi również zaliczki na podatek dochodowy. Jeśli tak było, na indywidualnych kontach pracodawcy i pracownika na miesiąc przed upływem terminu ważności zezwolenia na pracę wyświetli się komunikat o możliwości złożenia wniosku o nowe zezwolenie na pracę. W razie złożenia wniosku o kolejne zezwolenie na pracę organ wyda je w sposób uproszczony.
Urzędnik sprawdzi legalność korzystania z zezwoleń
Systemy elektroniczne mają również być wykorzystywane do monitoringu wykorzystywania zezwoleń i oświadczeń. Mają także ułatwić kontrolę legalności pobytu i pracy cudzoziemców na terenie RP. W ramach systemu teleinformatycznego stworzona zostanie ponadto baza wynagrodzeń. Pozwoli ona na wiarygodną ocenę, czy wynagrodzenie proponowane cudzoziemcowi jest porównywalne do wynagrodzeń oferowanych na lokalnym rynku pracy.
Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców – nowe sankcje karne za nielegalne powierzanie pracy cudzoziemcom
Ciekawe rozwiązanie przewidziane w projekcie dotyczy wykroczeń za nielegalne powierzanie pracy cudzoziemcom. Wedle umawianej ustawy wymiar kary grzywny powinien być proporcjonalny do liczby cudzoziemców, którym powierzono pracę nielegalnie. Autorzy przewidują, że nowe rozwiązanie wpłynie na zwiększenie dolegliwości kary dla podmiotów, które powierzają nielegalnie pracę wielu cudzoziemcom, i poprzez dotkliwe sankcje zniechęci kolejne podmioty do nielegalnego powierzania pracy cudzoziemcom. Utrzymano ponadto zasadę mówiącą, że nałożenie na pracodawcę kary za określone czyny będzie przesłanką odmowy udzielenia zezwolenia na pracę.
Zatrudnianie cudzoziemców – pozostałe planowane zmiany
Koniec z testem rynku pracy
Aktualnie przed wystąpieniem o zezwolenie na pracę cudzoziemca wymagana jest weryfikacja. Polega ona na sprawdzeniu czy na lokalnym rynku nie ma osób bezrobotnych lub poszukujących pracy, które pracodawca mógłby zatrudnić. Osoby te mają pierwszeństwo przed cudzoziemcami. Autorzy projektu oceniają, że ten test stanowi zbędne biurokratyczne obciążenie, z którego można zrezygnować. Likwidacja tej procedury nie wywoła negatywnych skutków istnieją bowiem inne formy reakcji na nadmierny napływ cudzoziemców. W szczególności w przypadku wystąpienia zagrożeń dla rynku pracy od 2018 r. istnieje możliwość wydania limitów określających maksymalną liczbę wydawanych dokumentów legalizujących pracę cudzoziemca.
Nowe przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę
Przesłanką odmowy wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca będą zaległości pracodawcy w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne za okres przekraczający 2 miesiące. Przesłanką fakultatywnej odmowy wydania zezwolenia na pracę jest wysokie prawdopodobieństwo, że cudzoziemiec, mimo otrzymania zezwolenia na pracę, nie będzie wykonywał pracy na rzecz pracodawcy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. To samo będzie miało zastosowanie do podejrzenia że pracodawca nie będzie dopełniał obowiązków związanych z powierzeniem pracy cudzoziemcowi.
Uprzywilejowanie cudzoziemców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę
Projekt przewiduje ułatwienia dotyczące zatrudnienia cudzoziemców na podstawie umów o pracę. Przykładem ułatwień jest np. to, że wnioski o wydanie zezwolenia na pracę oraz oświadczenia będą załatwiane w pierwszej kolejności – zasada pierwszeństwa tych wniosków.
Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców – ocena nowych przepisów
Zgromadzenie wszystkich przepisów dotyczących legalizacji pracy cudzoziemców w jednym osobnym źródle jest niewątpliwie krokiem w dobrym kierunku. Pozytywnie należy również ocenić dalszą informatyzację postępowań. O dalszym przebiegu procesu legislacyjnego będziemy informowali czytelników w kolejnych publikacjach.
Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszej kancelarii prawnej w Łodzi są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc. Jeśli reprezentujesz dział HR odwiedź stronę naszego działu mobility po więcej praktycznych informacji.