W ostatnich dniach jedna z najbardziej popularnych tzw. „tanich linii lotniczych” – irlandzki przewoźnik „Ryanair” poinformował klientów o odwołaniu aż do 50 lotów dziennie w okresie do końca października br. Łącznie daje to ponad 2 tysiące anulowanych lotów, także w Polsce. Pasażerowie, aby nie stracić dawno zaplanowanego urlopu, czy terminów spotkań biznesowych zmuszeni są szukać alternatywnych środków transportu, co może być szczególnie uciążliwe, jeśli np. dany lot był jedynie jednym z etapów dłuższej podróży. Warto w związku z tym przypomnieć, jakie uprawnienia ma każdy z nas, jako pasażer, w sytuacji odwołania lotu.
Procedurę postępowania w takich sytuacjach reguluje Rozporządzenie nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91.
Na wstępie podkreślić należy, że w przypadku odwołania lotu przysługuje nam roszczenie do obsługującego przewoźnika lotniczego polegające (wedle wyboru pasażera) na:
- zwrocie w terminie siedmiu dni pełnej kwoty biletu po cenie za jaką został kupiony, za nieodbytą podróż lub jej część oraz za część podróży już odbytej, jeżeli lot nie służy już celowi związanemu z pierwotnym planem podróży pasażera, wraz z lotem powrotnym do pierwotnego miejsca odlotu, w najwcześniejszym możliwym terminie;
- żądaniu zmiany planu podróży, na porównywalnych warunkach, do miejsca docelowego, w najwcześniejszym możliwym terminie lub innym terminie dogodnym dla pasażera;
- zagwarantowaniu posiłków i napoi w ilościach adekwatnych do czasu oczekiwania oraz bezpłatnego dostępu do środków łączności (dwie rozmowy telefoniczne, dwie przesyłki faksowe lub e-mailowe), jak również, gdy spodziewany czas startu nowego lotu ma nastąpić co najmniej jeden dzień po planowym starcie odwołanego lotu, pomoc polegającą na zakwaterowaniu w hotelu w przypadku, a także transport pomiędzy lotniskiem a miejscem zakwaterowania (hotelem);
- żądaniu odszkodowania, zgodnie z art. 7 powołanego Rozporządzenia.
Wskazane uprawnienia można oczywiście realizować łącznie – pasażer może np. równocześnie żądać zwrotu kosztów biletu oraz odszkodowania.
Przechodząc do kwestii samego odszkodowania za odwołany lot, należy podnieść, że jego wysokość zależy od długości zaplanowanego lotu i wynosi odpowiednio:
- 250 EUR dla wszystkich lotów o długości do 1.500 kilometrów;
- 400 EUR dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1.500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1.500 do 3.500 kilometrów;
- 600 EUR dla wszystkich innych lotów niż loty określone w pkt. 1 i 2.
Odszkodowanie to przysługuje niezależnie od poniesionej rzeczywistej szkody majątkowej i wynika z samego faktu odwołania konkretnego lotu.
Należy także wskazać, że jeżeli pasażerom zaoferowano zmianę planu podróży do ich miejsca docelowego na alternatywny lot, którego czas przylotu nie przekracza planowego czasu przylotu pierwotnie zarezerwowanego lotu:
a) o dwie godziny w przypadku wszystkich lotów o długości do 1.500 kilometrów; lub
b) o trzy godziny w przypadku wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1.500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1.500 do 3.500 kilometrów; lub
c) o cztery godziny w przypadku wszystkich innych lotów niż loty określone w lit. a) lub b), obsługujący przewoźnik lotniczy może pomniejszyć odszkodowanie wskazane powyżej o 50% – czyli odpowiednio do kwot: 125 EUR, 200 EUR i 300 EUR.
Odszkodowanie jest wypłacane w gotówce, przelewem bankowym, przekazem, czekiem albo, za pisemną zgodą pasażera, w bonach podróżnych i/lub w formie innych usług.
Postanowienia rozporządzenia nie naruszają praw pasażerów do dochodzenia dalszego odszkodowania, np. z uwagi na zmarnowany urlop czy szkodę majątkową wynikającą z opóźnienia w podpisaniu umowy handlowej. A zatem nie ma przeciwwskazań aby pasażer dochodził dalszego odszkodowania wedle przepisów krajowych, jednakże jego ewentualna kwota może zostać pomniejszona o kwotę odszkodowania wypłaconą na podstawie przepisów rozporządzenia.
Odszkodowanie, o którym mowa w rozporządzeniu nie zawsze jednak przysługuje – pasażer nie otrzyma omawianej rekompensaty, jeśli:
- został poinformowany o odwołaniu co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu;
- został poinformowany o odwołaniu w okresie od dwóch tygodni do siedmiu dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano mu zmianę planu podróży, umożliwiającą wylot najpóźniej dwie godziny przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej cztery godziny po planowym czasie przylotu;
- został poinformowany o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano mu zmianę planu podróży, umożliwiającą wylot nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu.
Dodatkowo, obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. W tych sytuacjach pasażerowi przysługuje jedynie zwrot ceny biletu.
Na marginesie wskazać należy, iż w razie stwierdzenia naruszenia przez przewoźnika lotniczego postanowień rozporządzenia nr 261/2004/WE, możliwym jest także wniesienie do Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego – Komisji Ochrony Pasażerów, skargi na przewoźnika, pamiętając o załączeniu do niej pełnej dokumentacji sprawy. Trzeba jednak pamiętać, że Komisja Ochrony Praw Pasażerów rozpatruje indywidualne skargi dopiero po wyczerpaniu procedury reklamacyjnej u przewoźnika.
Jak długi czas przysługuje nam na dochodzenie omawianych roszczeń? W uchwale z dnia 17 marca 2017 roku (III CZP 111/17) Sąd Najwyższy wskazał, że do roszczeń odszkodowawczych za odwołany lub znacznie opóźniony lot stosuje się roczny termin przedawnienia wynikający z przepisów dot. umowy przewozu (art. 778 kc). Termin ten należy liczyć od dnia, kiedy odwołany lot miał dojść do skutku.
Podsumowując, pasażerowie oprócz zwrotu pełnej ceny biletu, mogą równocześnie dochodzić odszkodowania pieniężnego bezpośrednio od przewoźnika. Kwoty odszkodowania zostały z góry narzucone w treści rozporządzenia i różnią się w zależności od długości lotu. Zatem, chcąc dochodzić odszkodowania należy ustalić po pierwsze, kiedy pasażer został poinformowany o odwołaniu lotu (otrzymał indywidualną informację wysłaną na adres mailowy podawany przy rezerwacji biletu), jaką ofertę złożył mu w związku z zaistniałym zdarzeniem przewoźnik (celem ustalenia czy nie zachodzą przesłanki, które prowadziłyby do możliwości zwolnienia się przez przewoźnika z obowiązku wypłaty odszkodowania) i wreszcie określić długość planowanego lotu (od lotniska początkowego do lotniska końcowego przy uwzględnieniu trasy danego lotu – odległości mierzone są bowiem metodą trasy po ortodromie). Jeśli okaże się, po przeanalizowaniu ww. przesłanek, że odszkodowanie pasażerowi przysługuje, może on – w ciągu 1 roku od planowanej daty lotu – wystąpić do przewoźnika, a następnie do sądu o odszkodowanie.
Powyżej zaprezentowane rozważania sporządzone zostały na kanwie ostatnich wydarzeń związanych z liniami lotniczymi „Ryanair”, jednakże podkreślić należy, że zasady te znajdują zastosowanie do każdej, nawet jednorazowej, sytuacji odwołania lotu, i nie dotyczą jedynie tzw. „tanich przewoźników”.
W przypadku chęci uzyskania szczegółowej analizy konkretnego przypadku, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.
Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na ten temat zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszej kancelarii prawnej w Łodzi są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc.