Odziedziczenie nieruchomości w Polsce wiąże się z szeregiem obowiązków po stronie spadkobiercy. Samo stwierdzenie nabycia spadku to jedynie wierzchołek góry lodowej. Spadkobierca musi pamiętać o konieczności uregulowania stanu prawnego odziedziczonej nieruchomości oraz o podatku od spadków i darowizn.
Kto może odziedziczyć nieruchomość w Polsce? Na co powinien przygotować się spadkobierca? Odpowiedź na te pytania przedstawiamy poniżej.
Odziedziczenie nieruchomości w Polsce – kto może dziedziczyć?
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, odziedziczyć nieruchomość w Polsce może każdy, kto ma zdolność dziedziczenia. Spadkobiercą nie może być osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje. Może nim być natomiast dziecko poczęte w chwili otwarcia spadku, jeśli urodzi się żywe. Z uwzględnieniem wspomnianych wyjątków, spadkobiercą może więc zostać każda osoba, która została powołana do dziedziczenia z mocy ustawy bądź testamentu.
Odziedziczyć nieruchomość w Polsce można w drodze dziedziczenia ustawowego lub testamentowego. W przypadku dziedziczenia z mocy testamentu, spadek otrzymują osoby wskazane przez spadkodawcę. Jeśli z testamentu nie wynika, jakie przedmioty otrzymują poszczególni spadkobiercy, podział masy spadkowej następuje zgodnie z dyspozycjami spadkodawcy. W braku testamentu dziedziczenie następuje z mocy ustawy. Zasady oraz kolejność dziedziczenia ustawowego regulują przepisy Kodeksu cywilnego.
Odziedziczenie nieruchomości w Polsce a stwierdzenie nabycia spadku
Stwierdzenie nabycia spadku w Polsce może nastąpić w dwóch trybach:
- w postępowaniu sądowym – sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,
- w postępowaniu przed notariuszem – notarialny akt poświadczenia dziedziczenia.
Wydanie przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku następuje, zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, w trybie nieprocesowym. W toku postępowania sąd z urzędu bada, kto należy do kręgu spadkobierców oraz czy spadkodawca pozostawił po sobie testament. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku musi dotyczyć wszystkich spadkobierców i całości spadku. Niedopuszczalne jest stwierdzenie nabycia spadku względem części masy spadkowej albo tylko w stosunku do niektórych spadkobierców.
W celu ustalenia, kto i w jakich częściach dziedziczy po danym spadkodawcy, można zwrócić się również do notariusza. Zgodnie z przepisami Prawa o notariacie, sporządza on notarialne poświadczenie dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych. W przeciwieństwie do postępowania przed sądem, w kancelarii notarialnej stawić się muszą jednocześnie wszyscy spadkobiercy. Akt poświadczenia dziedziczenia może zostać sporządzony, jeśli złożą oni zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. Notariusz nie może podjąć czynności, które zmierzają do ustalenia kręgu spadkobierców. Akt poświadczenia dziedziczenia powstaje na podstawie oświadczeń o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi oraz o testamentach sporządzonych przez spadkodawcę lub ich braku. Następuje to poprzez spisanie protokołu dziedziczenia.
Obowiązki nowego właściciela nieruchomości
Uzyskanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku bądź aktu poświadczenia dziedziczenia to nie koniec obowiązków związanych z odziedziczeniem nieruchomości w Polsce.
Zmianę właściciela nieruchomości należy ujawnić w prowadzonej dla niej księdze wieczystej. W tym celu spadkobierca powinien złożyć wniosek o wpis prawa własności do księgi wieczystej. Wniosek składa się na specjalnym formularzu KW-WPIS. Podlega on spłacie stałej w wysokości 200 złotych.
Odziedziczenie nieruchomości w Polsce a podatek od spadków i darowizn
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, odziedziczenie nieruchomości w Polsce podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub zarejestrowania przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia.
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest spadkobierca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku spadkobiercy do osoby, po której odziedziczono nieruchomość w Polsce.
Do poszczególnych grup podatkowych zaliczają się:
- grupa I – małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie,
- grupa II – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych,
- grupa III – inni nabywcy.
Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, zgodnie z art. 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W przypadku odziedziczenia nieruchomości w Polsce, podstawę opodatkowania stanowi jej czysta wartość. Jest ona ustalana według stanu nieruchomości w dniu nabycia i ceny rynkowej z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn
Dla poszczególnych grup podatkowych kwota wolna od podatku wynosi:
- 9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
- 7.276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
- 4.902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Należy pamiętać również o zwolnieniu z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Odziedziczenie nieruchomości w Polsce przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, pod pewnymi warunkami, zwolnione jest od podatku od spadków i darowizn. Dotyczy to sytuacji, gdy wymienione osoby zgłoszą odziedziczenie nieruchomości właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Spadkobierca, który zdecydował się nabyć spadek i otrzymał sądowe lub notarialne potwierdzenie tego faktu, ma obowiązek zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego. By uniknąć kar finansowych, należy dokonać tego w ściśle wyznaczonym terminie.
Odziedziczenie nieruchomości w Polsce powinno zostać zgłoszone w ciągu 6 miesięcy od chwili uprawomocnienia się postanowienia sądowego w sprawie stwierdzenia nabycia spadku albo uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia. Jak wskazano powyżej, regulacja ta dotyczy osób zwolnionych od podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Spadkobiercy, którzy będą musieli zapłacić podatek, mają miesięczny termin na zgłoszenie nabycia spadku i rozliczenie podatku.
Na zapłatę podatku spadkobierca ma 14 dni od dnia doręczenia podatnikowi decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość podatku.
Odziedziczenie nieruchomości w Polsce a ulga mieszkaniowa
Spadkobiercy, którzy podlegają obowiązkowi zapłaty podatku od odziedziczenia nieruchomości w Polsce, mogą skorzystać z tzw. ulgi mieszkaniowej. Przewiduje ją art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Skorzystanie z ulgi mieszkaniowej jest możliwe pod warunkiem, że spadkobierca:
- nie jest właścicielem innej nieruchomości i nie przysługuje mu m.in. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
- nie jest najemcą innej nieruchomości,
- będzie zamieszkiwać w odziedziczonej nieruchomości, będąc zameldowanym tam na pobyt stały,
- nie dokona zbycia odziedziczonej nieruchomości przez 5 lat.
Dodatkowym ograniczeniem, w przypadku ulgi mieszkaniowej, jest limit metrażu odziedziczonej nieruchomości. Korzystając z ulgi mieszkaniowej, spadkobierca nie zapłaci podatku co do nieruchomości o powierzchni nieprzekraczającej 110 m2. W przypadku odziedziczenia nieruchomości o większej powierzchni, spadkobierca zapłaci podatek od czystej wartości powierzchni przekraczającej 110 m2.
W przypadku nabycia udziału w nieruchomości ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.
Podsumowanie
Odziedziczenie nieruchomości w Polsce to początek długiej i kosztownej drogi. Od spadkobiercy wymaga się dbałości o swoje interesy oraz uregulowania stanu prawnego nieruchomości. Opieszałość spadkobiercy może doprowadzić do zadłużenia podatkowego oraz nałożenia na niego wysokiej grzywny.
Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszej kancelarii prawnej w Łodzi są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc.