Układ zbiorowy pracy – co musisz o nim wiedzieć?

Układ zbiorowy pracy określa warunki zatrudnienia i prawa pracowników w danej firmie. Sprawdź, jakie ma znaczenie dla pracowników i pracodawców oraz co musisz o nim wiedzieć.

Co to jest układ zbiorowy pracy?

Układ zbiorowy pracy to porozumienie zawierane pomiędzy:

• pracodawcą lub grupą pracodawców,
• a reprezentacją związkową pracowników.

Zawiera się go dla wszystkich pracowników zatrudnionych przez pracodawców objętych postanowieniami układu zbiorowego pracy, chyba że strony w dokumencie wskazały inaczej. Układem mogą być także objęci emeryci i renciści.

W Kodeksie pracy wyróżnia się dwa rodzaje układów zbiorowych pracy:

• zakładowe, które zawierają pracodawca i zakładowa organizacja związkowa,
• ponadzakładowe, które zawierają organizacje związkowe i organizacje pracodawców.

Kogo nie obejmuje układ zbiorowy?

Prawo pracy wskazuje katalog osób, których nie obejmuje układ zbiorowy pracy. Należą do niego:

• członkowie korpusu służby cywilnej,
• pracownicy urzędów państwowych zatrudnieni na podstawie mianowania i powołania, pracownicy samorządowi zatrudnieni na podstawie wyboru, mianowania lub powołania,
• sędziowie,
• asesorzy sądowi,
• prokuratorzy.

Układ zbiorowy pracy – co reguluje?

Układ zbiorowy pracy określa:

• warunki, jakim powinna odpowiadać treść stosunku pracy, z ustawowymi wyjątkami,
• zobowiązania obu stron układu, także dotyczące zasad stosowania układu i przestrzegania jego postanowień.

Strony mogą ustalić, że układ zbiorowy pracy będzie obejmował inne kwestie, nieuregulowanie w przepisach prawa pracy. Dokument jednak nie może naruszać praw osób trzecich.

Postanowienia układu wyjaśniają wspólnie strony układu zbiorowego, a wypracowana treść jest na nich wiążąca.

Układ zbiorowy pracy – tryb zawarcia

Układ zbiorowy pracy zawiera się w drodze rokowań. Oto jak wygląda procedura:

Ustawa wskazuje, że każda ze stron ma obowiązek prowadzić rokowania:

• w dobrej wierze,
• z poszanowaniem słusznych interesów drugiej strony.

Uczestnictwo w procesie rokowań wymaga odpowiedniego przygotowania. Dlatego warto skorzystać z pomocy specjalistów i poznać zakres usług prawa pracy, kancelarii prawnej.

Układ zbiorowy – czas obowiązywania

Układ zbiorowy pracy jest zawierany w formie pisemnej na czas:

• nieokreślony,
• określony.

Strony ustalają zakres jego obowiązywania oraz wskazują siedziby stron układu.

Istnieje możliwość przedłużenia okresu obowiązywania układu zawartego na czas określony na czas określony lub uznać układ za zawarty na czas nieokreślony.

Rejestracja układu zbiorowego pracy

Układ zbiorowy pracy musi być zarejestrowany w odpowiednim rejestrze. Odpowiednio:

• ponadzakładowe układy pracy – rejestruje minister właściwy do spraw pracy,
• zakładowe układy pracy – rejestruje okręgowy inspektor pracy.

Wejście w życie układu następuje w terminie określonym w dokumencie, jednak nie wcześniej niż z dniem rejestracji.

Jak wynika z Kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek:

• zawiadomić pracowników o wejściu układu w życie, zmianach, wypowiedzeniu i rozwiązaniu,
• dostarczyć organizacji związkowej niezbędną liczbę egzemplarzy układu;
• na żądanie pracownika udostępnić tekst układu i wyjaśnić jego treść.

Termin rejestracji układu zbiorowego pracy

Układ zbiorowy pracy, zawarty zgodnie z prawem, musi być zarejestrowany w terminie wskazanym w ustawie od dnia złożenia wniosku w tej sprawie przez jedną ze stron. Wynosi on, czyli w stosunku do:

• układu ponadzakładowego – 3 miesiące,
• układu zakładowego – 1 miesiąca.

Układ zbiorowy pracy – obowiązki pracodawcy po wejściu w życie układu

Wraz z wejściem w życie układu zbiorowego pracy pracodawca musi:

• zawiadomić o tym pracowników (o wejściu układu w życie, zmianach oraz wypowiedzeniu i rozwiązaniu układu),
• dostarczyć zakładowej organizacji związkowej odpowiednią liczbę egzemplarzy układu,
• na żądanie pracownika udostępnić do wglądu tekst układu i wyjaśnić jego treść.

Rozwiązanie układu zbiorowego pracy

Prawo pracy daje stronom możliwość rozwiązania układu zbiorowego pracy. Może to nastąpić:

• na podstawie zgodnego oświadczenia stron,
• z upływem okresu, na który został zawarty,
• po upływie okresu wypowiedzenia, który wynosi trzy miesiące kalendarzowe, chyba że strony postanowią inaczej.

Układ zbiorowy pracy – podsumowanie

Układ zbiorowy pracy reguluje warunki zatrudnienia i relacje między pracownikami a pracodawcą. Dzięki temu pracownicy mogą liczyć na lepsze warunki pracy i ochronę swoich praw.

Jeśli zainteresował Cię nasz artykuł, zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami. Odpowiedzą na wszystkie Twoje pytania.

FAQ – najczęściej zadawane pytania na temat: układ zbiorowy pracy