21.10.2022 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw. Z założenia zmiany mają doprecyzowywać oraz uzupełniać istniejące regulacje. Projekt dotyka jednak znacznie szerszego katalogu zagadnień niż tylko kwestie związane z pomocą obywatelom Ukrainy. Paradoksalnie, jedna z największych zmian dotknie wszystkich cudzoziemców przebywających na terenie Polski. Poniżej krótkie omówienie najważniejszych elementów projektu.
Spis treści
- Pomoc obywatelom Ukrainy i innym cudzoziemcom – najważniejsza zmiana
- Jakie zmiany planuje się w przepisach dot. pomocy obywatelom Ukrainy?
Pomoc obywatelom Ukrainy i innym cudzoziemcom – najważniejsza zmiana
Uchylenie przepisów wydłużających legalność pobytu cudzoziemców zawartych w specustawie covidowej
Omawiany projekt przewiduje uchylenie szeregu przepisów przewidujących szczególne rozwiązania
dla cudzoziemców, regulujących ich pobyt na terytorium Polski w związku z pandemią COVID-19. Aktualnie przepisy te m.in.:
- przedłużają termin składania wniosków o udzielenie cudzoziemcom zezwoleń pobytowych,
- przedłużają legalność pobytu cudzoziemca na terytorium RP m.in. na podstawie wizy Schengen i w ramach ruchu bezwizowego,
- przedłużają ważność karty pobytu,
- przedłużają okres ważności wizy krajowej oraz zezwoleń na pobyt czasowy,
- przedłużają okres ważności zezwoleń na pracę cudzoziemca.
Jak zmienia się czas ważności zezwolenia na pracę obywatela Ukrainy i innych cudzoziemców?
Dotychczasową ważność tych dokumentów przedłużono do upływu 30. dnia po dniu odwołania tego ze stanów (zagrożenia epidemicznego lub epidemii), który obowiązywał jako ostatni. Autorzy wskazują, że w chwili uchwalenia specustawy covidowej zawieszone lub znacznie ograniczone było funkcjonowanie polskich urzędów, a także ruchu lotniczego. Niosło to za sobą konieczność wprowadzenia rzeczonych rozwiązań pobytowych dla cudzoziemców. Chodziło o to, aby osoby, które nie mogą opuścić Polski przed zakończeniem legalności pobytu, nie popadły w nielegalny pobyt. Obecnie rozwiązania te nie znajdują dalszej racji bytu. Według autorów powodują, że wielu cudzoziemców decyduje się na dalsze pozostawanie na terytorium RP. Nie dąży zaś do pozyskania nowych dokumentów umożliwiających legalny pobyt. Z tej przyczyny projekt przewiduje rezygnację z tego typu ochrony pobytu cudzoziemców. W praktyce oznacza to, że w najbliższym czasie każdy, kto korzystał z omawianych przepisów, zobligowany będzie złożyć stosowny wniosek.
Jakie zmiany planuje się w przepisach dot. pomocy obywatelom Ukrainy?
Zmiany dotyczące możliwości złożenia wniosku o pobyt czasowy na terenie RP
Projekt zakłada usunięcie art. 38 specustawy o pomocy Ukrainie, który dotychczas przewidywał możliwość złożenia wniosku nie wcześniej niż po 9 miesiącach od przekroczenia granicy RP. Autorzy projektu wskazują, iż dotychczas problemem była możliwość udokumentowania, iż pobyt obywateli Ukrainy jest legalny. Po wprowadzeniu dokumentu elektronicznego Diia cudzoziemcy mogą legitymować się dokumentem uznawanym na terenie Unii Europejskiej oraz pozwalającym wraz z paszportem przekraczać granice. W tej sytuacji konieczność ubiegania się o nowe zezwolenie wydaje się, zdaniem autorów projektu, bezzasadna.
Co jednak proponowane jest w zamian? Omawiane przepisy przewidują szczególny tryb wydawania zezwoleń na pobyt czasowy 1 roku. Znajdą one zastosowanie w przypadku, gdy:
- obywatel Ukrainy nie spełnia wymogów udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na deklarowany cel pobytu
- lub okoliczności, które są podstawą ubiegania się o to zezwolenie, nie uzasadniają jego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące
- lub gdy wobec obywatela Ukrainy zachodzą okoliczności uzasadniające odmowę udzielenia mu zezwolenia na pobyt czasowy.
Projekt przewiduje umożliwienie organom Straży Granicznej i Szefowi Urzędu ds. Cudzoziemców odstąpienia do dnia 24 sierpnia 2023 r. od wszczęcia postępowania w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu wobec obywatela Ukrainy albo umorzenia takiego postępowania.
Obowiązkowe uzyskanie numeru PESEL przez obywateli Ukrainy
Dotychczas uchodźcy z Ukrainy mieli 90 dni na rejestrację swojego pobytu w RP. W projekcie zapis ten usunięto i zastąpiono obowiązkiem złożenia wniosku o nadanie numeru PESEL w terminie 30 dni od dnia przybycia obywatela Ukrainy na terytorium RP. Złożenie takiego wniosku w ww. terminie będzie skutkowało uznaniem dalszego pobytu obywatela Ukrainy na terytorium RP za legalny.
Dokument elektroniczny dostępny w aplikacji Diia.pl
Projektowana nowela usankcjonuje także na szczeblu ustawowym charakter dokumentu elektronicznego dostępnego w aplikacji Diia.pl . Będzie on traktowany jako dokument pobytowy. Dokument ten wraz z dokumentem podróży będzie uprawniał obywatela Ukrainy do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy.
Podsumowanie
Projekt już obecnie budzi wątpliwości różnych środowisk. Szczególnie w zakresie tak szybkiego usunięcia z porządku prawnego przepisów wydłużających legalność pobytu wszystkich cudzoziemców. Omawiana nowela jest na etapie opiniowania (dane na dzień 27.10.2022 r.). Można się zatem spodziewać, że zostaną jeszcze wprowadzone pewne zmiany. O tym, a także innych zmianach dotyczących sytuacji obywateli Ukrainy, będziemy informować na bieżąco. Masz pytania po przeczytaniu artykułu? Zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami.