Konkurencja jest nieodłączną częścią działalności gospodarczej. Niestety, nie wszyscy przedsiębiorcy grają fair play. Czym są czyny nieuczciwej konkurencji i jak chronić się przed nimi? Sprawdźmy!
Czym jest czyn nieuczciwej konkurencji?
Czyn nieuczciwej konkurencji to działanie przedsiębiorcy, które jest:
- podjęte w ramach działalności gospodarczej,
- sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami,
- i zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zawiera szczegółowy katalog zakazanych działań. Określa też sankcje za dopuszczenie się czynu nieuczciwej konkurencji.
Rodzaje czynów nieuczciwej konkurencji
Na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji można wyróżnić dwa rodzaje czynów nieuczciwej konkurencji:
| Nazwane czyny nieuczciwej konkurencji | Są to ściśle określone w ustawie działania, np.: – naśladownictwo produktów, – naśladownictwo usług, – przekupstwo, – utrudnianie dostępu do rynku, – nieuczciwa reklama. |
| Tzw. klauzula generalna czynu nieuczciwej konkurencji | Obejmuje każde działanie, które spełnia trzy wymienione w ustawie warunki. Pomaga zidentyfikować czyn nieuczciwej konkurencji, nawet jeśli działanie nie jest wprost wymienione w ustawie. |
Czyn nieuczciwej konkurencji – przegląd przykładów
Ustawa zawiera otwarte wyliczenie czynów nieuczciwej konkurencji. W poniższej tabeli zebraliśmy te, które najczęściej można spotkać w stosunkach gospodarczych.
| Czyn nieuczciwej konkurencji | Opis | Przykład |
| wprowadzające w błąd oznaczenie firm | – polega na używaniu nazwy, godła, skrótu lub innego charakterystycznego symbolu, które zostało wcześniej zarejestrowane przez inną firmę; – ochronie podlega każda forma oznaczenia innego przedsiębiorcy, – wystarczy sama możliwość wprowadzenia w błąd | firma działa pod nazwą „Ażury&Abażury”, a posługuje się w reklamie skrótem „A&A” (łódzkiego jubilera) |
| naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa | zachodzi w szczególności, gdy: – ujawnienie tajemnicy następuje bez zgody uprawnionego i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów itp., – wykorzystanie lub ujawnienie informacji następuje bez zgody uprawnionego i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania, – informacje zostały pozyskane nieuczciwie, a następnie ujawnione, wykorzystane lub pozyskane, – osoba wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć, że informacje zostały pozyskane nieuczciwie. | były pracownik firmy X, znający poufne informacje na temat nowego produktu firmy, ujawnia je konkurencyjnej firmie Y; firma Y wykorzystuje te informacje do opracowania własnego, konkurencyjnego produktu, który wprowadza na rynek przed firmą X |
| utrudnianie dostępu do rynku | – ustawa definiuje szereg działań, które stanowią utrudnianie dostępu do rynku innym przedsiębiorcom | sprzedaż poniżej kosztów; dyskryminacja klientów; pobieranie nadmiernych opłat |
| zakazane lub wprowadzające w błąd reklamy | – reklama sprzeczna z prawem, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka, m.in. nielegalna, obraźliwa lub dyskryminująca, – reklama wprowadzająca w błąd – może dotyczyć zarówno informacji nieprawdziwych, jak i wprowadzających w błąd poprzez niepełność, dwuznaczność lub trudność weryfikacji, – reklama wykorzystująca uczucia klientów – odwołująca się do lęku, przesądów lub łatwowierności, zwłaszcza dzieci, – reklama podszywająca się pod neutralną informację, czyli która zachęca do zakupu pod pozorem rzetelnej informacji, – reklama naruszająca prywatność – obejmuje to m.in. uciążliwe nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie niechcianych towarów lub nadużywanie środków przekazu informacji. | firma X produkuje i sprzedaje krem do twarzy, który rzekomo usuwa zmarszczki i wygładza skórę w ciągu tygodnia; w reklamie telewizyjnej firmy X przedstawiane są kobiety o młodzieńczej cerze, które twierdzą, że stosują krem od tygodnia i są zachwycone jego efektami |
| nieuczciwa konkurencja prowadzona przez dyskonty | – polega na zakazie wprowadzania do obrotu przez sieci sklepów dyskontowych towarów pod markami własnymi w ilości przekraczającej 20% wartości obrotów z tymi markami | jeśli sieć dyskontów X w danym miesiącu osiągnęła obroty o wartości 100 milionów złotych, to maksymalna wartość sprzedaży towarów pod markami własnymi tej sieci może wynieść 20 milionów złotych (20% z 100 milionów). |
| nieuzasadnione wydłużanie terminów płatności | – działanie to może negatywnie wpływać na płynność finansową dostawców i wykonawców, a także utrudniać im prowadzenie działalności gospodarczej. | firma X świadczy usługi IT dla firmy Y; umowa między firmami X i Y określa 30-dniowy termin płatności za wykonane usługi; jednak firma Y regularnie opóźnia płatności, płacąc nawet po 90 dniach lub dłużej |
Konsekwencje popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji
Przedsiębiorca, który dopuścił się czynu nieuczciwej konkurencji, może ponieść odpowiedzialność:
- cywilnoprawną,
- karnoprawną,
- administracyjnoprawną.
Przykładowe konsekwencje to:
- nakazanie zaniechania czynu nieuczciwej konkurencji,
- usunięcie skutków czynu nieuczciwej konkurencji,
- zapłata odszkodowania na rzecz poszkodowanego przedsiębiorcy,
- nałożenie kary pieniężnej.
Ochrona przed czynami nieuczciwej konkurencji
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zapewnia poszkodowanym przedsiębiorcom szereg instrumentów ochrony przed nieuczciwymi praktykami konkurentów.
| Możliwe żądania |
| zaniechanie niedozwolonych działań |
| usunięcie skutków niedozwolonych działań |
| złożenie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie |
| naprawienie wyrządzonej szkody |
| wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści |
| zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na cel społeczny |
| zniszczenia wyrobów, opakowań, materiałów reklamowych itp. związanych z czynem nieuczciwej konkurencji |
Czyn nieuczciwej konkurencji – postępowanie sądowe
Postępowanie sądowe dotyczące czynu nieuczciwej konkurencji toczy się przed sądem okręgowym, właściwym ze względu na siedzibę pozwanego,
Roszczenia z tytuł czynu nieuczciwej konkurencji przedawniają się z upływem 3 lat. Bieg przedawnienia rozpoczyna się dla każdego naruszenia oddzielnie.
Sąd może:
- zastosować jeden z wymienionych w ustawie środków ochrony,
- zaliczyć na poczet odszkodowania wartość zniszczonych przedmiotów.
Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa – szczególne roszczenia czynu nieuczciwej konkurencji
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przewiduje dodatkowe roszczenia, które mogą być dochodzone w przypadku naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa.
| Podanie informacji o wyroku do wiadomości publicznej | Wynagrodzenie zamiast innych roszczeń |
| Sąd może na wniosek poszkodowanego przedsiębiorcy zobowiązać pozwanego do upublicznienia informacji o wyroku lub jego treści. Możliwość ta podlega jednak pewnym ograniczeniom: – upublicznienie musi być uzasadnione okolicznościami sprawy, tj. sposobem dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, wartością ujawnionych informacji, skutkami naruszenia i prawdopodobieństwem popełnienia podobnych czynów w przyszłości, – w przypadku pozwanego będącego osobą fizyczną, dodatkowo nie może się temu sprzeciwiać jego uzasadniony interes, w szczególności ochrona dóbr osobistych, – ujawnienie informacji nie może prowadzić do ujawnienia samej tajemnicy przedsiębiorstwa. | Zamiast żądania zaniechania naruszenia, usunięcia jego skutków, orzeczenia co do wyrobów itp., sąd może na wniosek pozwanego zobowiązać go do zapłaty na rzecz poszkodowanego odpowiedniego wynagrodzenia. Wysokość wynagrodzenia nie może przekroczyć kwoty, jaką poszkodowany mógłby uzyskać tytułem udzielenia zgody na korzystanie z tajemnicy przedsiębiorstwa. Wynagrodzenie może być przyznane tylko, gdy łącznie spełnione są następujące warunki: – pozwany nie wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć, że informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa i zostały pozyskane bezprawnie, – ujawnienie informacji naruszało obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania, – uwzględnienie żądania zaniechania naruszenia spowodowałoby dla pozwanego niewspółmierne szkody, – zapłata wynagrodzenia nie narusza uzasadnionego interesu poszkodowanego. |
Odpowiedzialność karna za czyny nieuczciwej konkurencji
Oprócz ochrony cywilnoprawnej, ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz Kodeks karny przewidują również sankcje karne za czyny nieuczciwej konkurencji.
| Rodzaj przestępstwa | Opis | Sankcja za czyn nieuczciwej konkurencji |
| Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa (art. 264 k.k.) | Kto, wbrew obowiązkowi, ujawnia lub wykorzystuje informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, wyrządzając mu tym samym poważną szkodę dotyczy to m.in. byłych pracowników ujawniających tajemnice firmy. Karze podlega również ten, kto bezprawnie uzyskał informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa i ją ujawnił lub wykorzystał. Odpowiedzialności karnej podlega także osoba, która ujawniła lub wykorzystała informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, z którą zapoznała się w trakcie postępowania sądowego dotyczącego naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. | Grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. |
| Ujawnienie informacji poufnej (art. 266 k.k.) | Dotyczy osób, które ujawniły informacje poufne, do których uzyskały dostęp w związku z wykonywaną funkcją, pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową. W odróżnieniu od art. 264 k.k., nie wymaga wyrządzenia przedsiębiorcy poważnej szkody. Karalne jest również usiłowanie popełnienia tego przestępstwa. | Grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. |
| Kopiowanie zewnętrznej postaci produktu (np. opakowania) lub wprowadzenie go do obrotu | W celu wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, czym wyrządza się im poważną szkodę | Kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2. |
| Sprzedaż lawinowa | Organizowanie systemu sprzedaży lawinowej lub kierowanie nim | Kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. |
| Brak oznaczenia towarów lub usług i wprowadzenie klientów w błąd | Brak oznaczenia towarów lub usług i wprowadzenie klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów lub usług albo nieinformowanie o ryzyku związanym z korzystaniem z nich, narażające w ten sposób klientów na szkodę. | Areszt lub grzywna. |
| Czyn nieuczciwej konkurencji dotyczący sprzedaży lub reklamy | Dopuszczenie się czynu nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy lub sprzedaży. | Areszt lub grzywna. |
| Wprowadzania w błąd co do nazwy firmy | Rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie w celu jego uszkodzenia. | Areszt lub grzywna. |
Czyn nieuczciwej konkurencji. Podsumowanie
Walka z nieuczciwą konkurencją jest wyzwaniem dla wszystkich uczestników rynku – przedsiębiorców, konsumentów i organów nadzoru. Ważne jest, abyśmy wszyscy byli świadomi zagrożeń związanych z czynami nieuczciwej konkurencji.
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat czynu nieuczciwej konkurencji? Nasi specjaliści pozostają do Twojej dyspozycji. Zapraszamy do kontaktu!
FAQ – Pytania i odpowiedzi na temat: Czyn nieuczciwej konkurencji
Co to jest czyn nieuczciwej konkurencji?
Czyn nieuczciwej konkurencji to działanie sprzeczne z prawem i dobrymi obyczajami, które zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy. Może to być np. wprowadzanie w błąd co do pochodzenia towarów, naśladowanie produktów, rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o konkurencji czy bezprawne ujawnienie lub wykorzystanie cudzych tajemnic przedsiębiorstwa.
Jakie są przykłady czynów nieuczciwej konkurencji?
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wymienia przykładowe czyny, takie jak nieuczciwa reklama, wprowadzanie w błąd co do pochodzenia towarów, naśladowanie produktów, rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o konkurencji, podkupywanie pracowników konkurencji, a także ujawnianie lub wykorzystywanie cudzych tajemnic przedsiębiorstwa.
Jakie roszczenia przysługują przedsiębiorcy w przypadku czynu nieuczciwej konkurencji?
Przedsiębiorca może żądać zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia ich skutków, złożenia oświadczenia przeproszenia, naprawienia szkody, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści oraz zasądzenia odpowiedniej sumy na cel społeczny związany z kulturą lub dziedzictwem narodowym (jeśli czyn był zawiniony).
Czy czyn nieuczciwej konkurencji wiąże się z odpowiedzialnością karną?
Tak, w niektórych przypadkach sprawca czynu nieuczciwej konkurencji może ponieść odpowiedzialność karną, np. za ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa lub inne przestępstwa gospodarcze.
Co to jest tajemnica przedsiębiorstwa i jak jest chroniona?
Tajemnica przedsiębiorstwa to informacje mające wartość gospodarczą, które są poufne i przedsiębiorca podjął działania, aby je zachować w poufności. Bezprawne ujawnienie, wykorzystanie lub nabycie tych informacji stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.