W wyniku wyroku TK z dnia 4 czerwca 2024 r. wielu emerytów może uzyskać odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę. Decyzja ta może oznaczać odzyskanie nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych z ZUS.
Dowiedz się, jak zmieniają się przepisy, jaką dokumentację należy przygotować oraz jakie strategie warto zastosować, aby zwiększyć swoje szanse na sukces.
Spis treści
- Co zmienia wyrok TK z czerwca 2024 roku?
- Kto może ubiegać się o odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę?
- Jak uzyskać wyższą emeryturę po wyroku TK?
- Wniosek o odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę
- Kwoty odszkodowania za wcześniejszą emeryturę
- Czy warto złożyć wniosek o odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę?
- Odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę – podsumowanie
- FAQ – pytania i odpowiedzi na temat: Odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę
Co zmienia wyrok TK z czerwca 2024 roku?
W dniu 4 czerwca 2024 r. w sprawie o sygn. akt SK 140/20, TK orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w zakresie, w jakim dotyczy osób, które przed dniem 6 czerwca 2012 r. złożyły wniosek o jedną z emerytur wymienionych w art. 25 ust 1b oraz nie osiągnęły wieku emerytalnego, jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji RP.
Zakwestionowany przepis wprowadził zasadę, zgodnie z którą – ubezpieczonym, którzy na podstawie przepisów wymienionych w tym artykule pobierali emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, a następnie złożyli wniosek o emeryturę powszechną – podstawę obliczenia emerytury pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Przed wejściem w życie zakwestionowanego przepisu, tj. przed dniem 1 stycznia 2013 r., pobieranie emerytur przysługujących przed osiągnieciem powszechnego wieku emerytalnego nie zmniejszało wysokości emerytury powszechnej przysługującej po osiągnięciu wieku emerytalnego, a nawet mogło zwiększać jej wysokość (im później po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego – ubezpieczony pobierający emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b ustawy, złożył wniosek o emeryturę powszechną).
„Trybunał uznał, że w rozpoznawanej sprawie doszło do naruszenia zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ubezpieczeni, którzy zdecydowali się na korzystanie z wcześniejszej emerytury, nie mieli – w momencie podejmowania tej decyzji na podstawie obowiązującego wówczas stanu prawnego – świadomości co do skutków prawnych, jakie może ona wywoływać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej. W szczególności – nie mogli przewidzieć, że przejście na emeryturę jeszcze przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, będzie wiązało się z pomniejszeniem zgromadzonego kapitału o pobrane świadczenia. Nie spodziewali się, że wypłacanie świadczeń emerytalnych wpłynie na sposób ustalania wysokości świadczenia w ramach emerytury powszechnej. Z takimi konsekwencjami, mogły liczyć się osoby, które decydowały się na skorzystanie z prawa do wcześniejszej emerytury po ogłoszeniu ustawy nowelizującej (tj. po 6 czerwca 2012 r.). Dopiero od tego momentu osoby ubezpieczone mogły zapoznać się z nowymi regulacjami”.
Zdaniem TK skarżący, podobnie jak i każda inna osoba, która złożyła wniosek o wcześniejszą emeryturę przed dniem 6 czerwca 2012 r. (tj. przed ogłoszeniem ustawy wprowadzającej analizowany przepis) – nie miał możliwości przewidzieć konsekwencji, jakie na mocy nowo wprowadzonych przepisów wiązały się ze skorzystaniem z prawa do wcześniejszego świadczenia. Tego rodzaju legislacja, w ocenie TK, w żaden sposób nie mieści się w ramach wyznaczonych przez art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji RP.
Dzięki temu wyrokowi emeryci, którzy przeszli na wcześniejsze świadczenie, mogą ubiegać się o wyrównanie strat wynikających z obniżonych emerytur. Sprawa dotyczy głównie tych, którzy przeszli na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego w oparciu o wcześniejsze, niekorzystne przepisy. Główne znaczenie wyroku polega na przyznaniu prawa do rekompensaty finansowej za niesprawiedliwie naliczane świadczenia. Orzeczenie to wprowadziło obowiązek ponownego przeliczenia emerytur i wypłaty różnicy dla uprawnionych osób.

Kto może ubiegać się o odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę?
W związku z wyrokiem TK z dnia 4 czerwca 2024 r., sygn. akt 140/20, o odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę mogą ubiegać się:
- kobiety urodzone w latach 1949-1959 (z wyłączeniem rocznika 1953) oraz
- mężczyźni urodzeni w latach 1949-1954 (z wyłączeniem rocznika 1953),
którzy przed dniem 6 czerwca 2012 r. nabyli prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (tj. przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego) i zdecydowali się przejść na taką emeryturę, a następnie złożyli wniosek o emeryturę powszechną.
Uprawnionymi do odszkodowania za wcześniejszą emeryturę są więc wyłącznie ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy na podstawie przepisów pobierali emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, a następnie złożyli wniosek o emeryturę powszechną.
Co istotne, zakresem podmiotowym wyroku TK z dnia 4 czerwca 2024 r., nie są objęte osoby urodzone w 1953 r., ponieważ w ich sprawie zapadł już wyrok TK z dnia 6 marca 2019 r., w sprawie o sygn. akt P 20/16.
Jak uzyskać wyższą emeryturę po wyroku TK?
Osoby uprawnione już dziś mogą wystąpić do ZUS z wnioskiem o wznowienie postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji RP, powołując się na wyrok TK z dnia 4 czerwca 2024 r., sygn. akt SK 140/20. Orzeczenie TK o niezgodności z Konstytucją RP aktu normatywnego, na podstawie którego została wydana ostateczna decyzja administracyjna – stanowi bowiem podstawę do wznowienia postępowania na zasadach i w trybie określonym w przepisach właściwych dla danego postępowania.
Jak wynika ze stanowiska ZUS, w następstwie powyższego wniosku – w związku z brakiem publikacji ww. wyroku TK w Dzienniku Ustaw – organ wyda jednak decyzję o odmowie wznowienia postępowania. To jednak nie zamyka dalszej drogi odwoławczej, bowiem od ww. decyzji ZUS o odmowie wznowienia postępowania przysługiwać będzie odwołanie do sądu powszechnego, przed którym będzie można dochodzić swoich praw.
Poniżej przedstawiamy jak uzyskać odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę krok po kroku.
Krok 1: Zbierz niezbędne dokumenty | Aby złożyć wniosek, należy przygotować pełną dokumentację dotyczącą swojej emerytury, w szczególności: – decyzje ZUS o przyznaniu wcześniejszej emerytury; – wyliczenia wysokości świadczenia; – wszelkie dokumenty potwierdzające zmianę wysokości świadczenia. |
Krok 2: Złóż wniosek do ZUS | Wniosek powinien być złożony w najbliższym oddziale ZUS lub za pośrednictwem platformy PUE ZUS. |
Krok 3: Odwołanie od decyzji ZUS | Jeśli ZUS odrzuci wniosek, kolejnym krokiem jest złożenie odwołania do sądu ubezpieczeń społecznych. Należy pamiętać, że termin na złożenie odwołania wynosi miesiąc, licząc od dnia doręczenia decyzji ZUS. Warto w odwołaniu powołać się na przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego oraz przepisy ustawy o emeryturach i rentach. |
Wniosek o odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę
Poniżej przedstawiamy wzór wniosku do ZUS o wznowienie postępowania.
…………………………………………………………….
(miejsce i data)
Wnioskodawca:
……………………………………………………
……………………………………………………
PESEL: ………………………………………..
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Oddział w ………………………………….
……………………………………………………
……………………………………………………
Wniosek o wznowienie postępowania
W związku z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku, sygn. akt 140/20, na podstawie art. 145a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego wnoszę o wznowienie postępowania zakończonego wydaniem decyzji o waloryzacji emerytury z dnia …………………………….., znak: …………………………….., poprzez ponowne przeliczenie należnego mi świadczenia emerytalnego, w związku z niekonstytucyjnością art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
W oparciu o powyższe, wnoszę o wznowienie postępowania i ponowne przeliczenie mojej emerytury.
Z poważaniem
……………………………………………………

Kwoty odszkodowania za wcześniejszą emeryturę
Jak wynika z oszacowań przedstawionych przez ZUS, „szacunkowa przeciętna miesięczna podwyższa świadczenia dla osób wynosi 1191 zł, a przeciętna kwota wyrównania – 64075 zł”.
Według ekspertów wysokość świadczenia zależy od następujących czynników:
- liczby lat pobierania wcześniejszej emerytury;
- wysokości pierwotnie naliczonych świadczeń;
- różnicy między świadczeniami obniżonymi a standardowymi.
Czy warto złożyć wniosek o odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę?
Wśród korzyści płynących ze złożenia wniosku o odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę należy wskazać:
- finansowe wyrównanie strat – złożenie wniosku daje szansę na odzyskanie utraconych środków;
- zwiększenie przyszłych świadczeń – wiele osób skorzysta także z możliwości ponownego przeliczenia świadczeń, co wpłynie na ich wysokość w przyszłości;
- sprawiedliwość społeczna – wyrok TK ma na celu przywrócenie równości wobec prawa dla osób, które ucierpiały na skutek niekorzystnych regulacji.

Odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę – podsumowanie
Wyrok TK z dnia 4 czerwca 2024 r. stanowi przełom dla tysięcy emerytów, którzy przez lata tracili na niesprawiedliwych przepisach. Działanie już teraz, poprzez złożenie wniosku do ZUS i ewentualne odwołania, może przynieść znaczące korzyści finansowe.
Jeśli potrzebujesz pomocy w odzyskaniu należnych Ci pieniędzy, nasz zespół prawników jest do Twojej dyspozycji. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się, jak możemy Ci pomóc. Z nami odzyskasz to, co Ci się należy!
FAQ – pytania i odpowiedzi na temat: Odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę
Co zmienia wyrok TK z 4 czerwca 2024 r.?
TK uznał, że przepis pomniejszający podstawę obliczenia emerytury powszechnej o sumę wcześniejszych świadczeń emerytalnych jest niezgodny z Konstytucją RP. Dzięki temu osoby, które przeszły na wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 r., mogą ubiegać się o rekompensatę finansową za niesłusznie obniżone świadczenia.
Kto może ubiegać się o odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę?
Uprawnione są kobiety urodzone w latach 1949-1959 (z wyjątkiem rocznika 1953) oraz mężczyźni urodzeni w latach 1949-1954 (z wyjątkiem rocznika 1953). Dotyczy to osób, które przed 6 czerwca 2012 r. pobierały wcześniejsze emerytury i złożyły wniosek o emeryturę powszechną.
Dlaczego osoby urodzone w 1953 r. nie są objęte tym wyrokiem?
Osoby urodzone w 1953 r. zostały objęte wcześniejszym wyrokiem TK z 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16).
Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia wniosku o odszkodowanie?
Należy przygotować decyzje ZUS o przyznaniu wcześniejszej emerytury, wyliczenia wysokości świadczenia oraz dokumenty potwierdzające zmiany wysokości świadczeń.
Gdzie należy złożyć wniosek o wznowienie postępowania?
Wniosek można złożyć w najbliższym oddziale ZUS lub za pośrednictwem platformy PUE ZUS.
Co zrobić, jeśli ZUS odrzuci wniosek?
W przypadku odmowy wznowienia postępowania przez ZUS można odwołać się do sądu powszechnego. Termin na złożenie odwołania wynosi miesiąc od dnia doręczenia decyzji.
Jakie kroki należy podjąć, aby uzyskać odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę?
Należy zgromadzić dokumentację, złożyć wniosek do ZUS, a w przypadku odmowy – odwołać się do sądu.
Ile można odzyskać w wyniku wyrównania świadczeń?
Szacunkowa średnia kwota wyrównania wynosi 64075 zł, a przeciętna miesięczna podwyżka świadczenia to 1191 zł. Ostateczna wysokość zależy od liczby lat pobierania wcześniejszej emerytury i różnicy między świadczeniami obniżonymi a standardowymi.
Dlaczego warto złożyć wniosek o odszkodowanie za wcześniejszą emeryturę?
Składając wniosek, można odzyskać utracone środki, zwiększyć przyszłe świadczenia oraz przyczynić się do przywrócenia sprawiedliwości społecznej.
Czy korzystanie z pomocy prawnika jest konieczne?
Choć nie jest to obowiązkowe, wsparcie prawnika zwiększa szanse na sukces, pomaga uniknąć błędów formalnych i sprawia, że proces przebiega sprawniej.