Umowa o pracę 2024 – wszystko, co musisz wiedzieć

Umowa o pracę jest najważniejszym dokumentem, który określa zakres praw i obowiązków stron stosunku pracy oraz warunki zatrudnienia. Z poniższego artykułu dowiesz się wszystkiego, co musisz wiedzieć o umowie o pracę w 2024 roku. Poznasz rodzaje umów o pracę, najważniejsze elementy umowy o pracę, a także prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy. Zapraszam do lektury!

Spis treści

Czym jest umowa o pracę?

Umowa o pracę to dwustronna umowa, która reguluje stosunek pracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Na jej podstawie pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego w umowie rodzaju pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, we wskazanym przez pracodawcę czasie i miejscu. Pracownik powinien wykonywać powierzone mu obowiązki sumiennie i starannie, przestrzegać obowiązków BHP oraz stosować się do poleceń przełożonych. Pracodawca z kolei zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za określonym wynagrodzeniem. Stosunek pracy nawiązuje się w dniu wskazanym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy.

Umowa o pracę jest ważna z kilku powodów, mianowicie:

zapewnia pracownikowi ochronę prawną – pracownik ma prawo m.in. do otrzymywania comiesięcznego wynagrodzenia za pracę, urlopu wypoczynkowego, świadczeń chorobowych, a także do innych uprawnień wynikających z przepisów prawa pracy,
potwierdza zatrudnienie pracownika – dzięki niej pracownik może ubiegać się m.in. o świadczenia z ubezpieczeń społecznych, takie jak emerytura, renta czy zasiłek chorobowy, łatwiej mu uzyskać kredyt mieszkaniowy,
daje pracownikowi poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa – pracownik ma pewność, że jego praca jest doceniana i że może liczyć na wynagrodzenie w stałej i znanej mu wysokości przez określony czas.

Jakie elementy powinna zawierać umowa o pracę 2024?

Umowa o pracę (na okres próbny, na czas określony i czas nieokreślony) musi być zawarta w formie pisemnej, pod rygorem nieważności. W przypadku, gdy umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy ma obowiązek potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do:

stron umowy,
rodzaju umowy,
jej warunków.

Umowa o pracę określa strony umowy, adres siedziby pracodawcy, a w przypadku pracodawcy będącego osobą fizyczną nieposiadającego siedziby – adres zamieszkania, a także rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:

rodzaj pracy,
miejsce lub miejsca wykonywania pracy,
wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
wymiar czasu pracy,
dzień rozpoczęcia pracy,
oraz inne elementy, charakterystyczne dla konkretnego typu umowy o pracę.

Umowa o pracę na okres próbny

Jednym z rodzajów umowy o pracę jest umowa o pracę na okres próbny. Zawiera się ją na okres nieprzekraczający 3 miesięcy, z zastrzeżeniem wskazanym w ustawie, w celu:

sprawdzenia kwalifikacji pracownika,
i możliwości jego zatrudnienia do wykonywania określonego rodzaju pracy.

W umowie o pracę na okres próbny w 2024 roku wskazuje się:

czas jej trwania lub dzień jej zakończenia oraz, gdy strony tak uzgodnią, postanowienie o przedłużeniu umowy o czas urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli wystąpią takie nieobecności,
okres, na który strony mają zamiar zawrzeć umowę o pracę na czas określony w przypadku oraz postanowienie o możliwym wydłużeniu umowy.

Tego rodzaju umowę zawiera się na okres nieprzekraczający:

1 miesiąca – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy;
2 miesięcy – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy.

Ustawodawca przyznał stronom prawo do jednokrotnego wydłużenia w umowie o pracę na okres próbny powyższe okresy, nie więcej jednak niż o 1 miesiąc, gdy jest to uzasadnione rodzajem pracy.

Pracodawca może ponownie zawrzeć umowę o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy.

Umowa o pracę na czas oznaczony

Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony oraz łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami nie może przekraczać:

33 miesięcy,
i łącznie 3 umów.

Gdy strony przekroczą powyższe terminy, uważa się, że pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, od dnia następującego po upływie wskazanych okresów, lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony. Od tej regulacji występują wyjątki, np. zatrudnienie na postawie umowy na zastępstwo.

Jeśli strony ustaliły dłuższy czas trwania tego rodzaju umowy i wykonywania na jej podstawie obowiązków, ustawodawca przyjmuje, że strony zawarły nową umowę na czas określony, od dnia następnego po dniu, w którym miało nastąpić rozwiązanie dotychczasowej umowy o pracę.

Jakie zmiany w Kodeksie pracy czekają w 2024 roku? Sprawdź w tym artykule

Umowa o pracę na czas nieoznaczony

Umowa o pracę na czas nieokreślony to rodzaj umowy o pracę, która nie ma określonego terminu wygaśnięcia. Może być zawarta na czas nieokreślony w każdym momencie, niezależnie od tego, czy pracownik był wcześniej zatrudniony u danego pracodawcy. To najkorzystniejszy rodzaj umowy o pracę. Zapewnia m.in. pracownikowi:

najlepszą ochronę prawną – pracodawca może rozwiązać taką umowę tylko z ważnych powodów, np. niewywiązywanie się pracownika z obowiązków pracowniczych, likwidacja lub reorganizacja zakładu pracy, lub przyczyny osobiste pracodawcy,
prawo do pełnego pakietu świadczeń pracowniczych, np. wynagrodzenie za pracę, urlop wypoczynkowy, świadczenia chorobowe, zasiłek macierzyński, zasiłek ojcowski itp.
dłuższy okres wypowiedzenia niż w przypadku umowy na czas określony.

Umowa o pracę 2024 – zasady rozwiązania

Zgodnie z Kodeksem pracy, umowa o pracę może zostać rozwiązana:

na mocy porozumienia stron – strony mogą dowolne warunki rozwiązania umowy,
przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia – pracownik lub pracodawca składa oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem określonego okresu wypowiedzenia; jego okres zależy od rodzaju umowy o pracę i stażu pracy pracownika.
przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia – może ono nastąpić tylko w przypadkach wskazanych w ustawie,
z upływem czasu, na który była zawarta.

Ustawodawca zastrzegł, że w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinny być wskazane:

przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy,
pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.