Wyższa emerytura – co zrobić, żeby uzyskać wyższą emeryturę?

Czy Twoja emerytura jest zaniżona? A może należy Ci się wyrównanie wsteczne lub podwyższenie świadczenia na przyszłość? Wyższa emerytura to nie mrzonka. W polskim systemie emerytalnym jest wiele możliwości, żeby ją uzyskać, jeśli tylko spełnia się odpowiednie warunki. Sprawdź, co możesz zrobić, aby poprawić swoją sytuację finansową.

Przeliczenie emerytury po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r.

W 2012 r. do ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprowadzono kontrowersyjny przepis (art. 25 ust. 1b), który nakazywał pomniejszanie podstawy emerytury powszechnej o kwoty wcześniej pobieranych emerytur. Problem polegał na tym, że przepis ten był stosowany również wobec osób, które przeszły na wcześniejszą emeryturę jeszcze przed jego wejściem w życie.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. (sygn. SK 140/20) uznał ten przepis za niekonstytucyjny w odniesieniu do:

• osób, które złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 r.,
• i przeszły na emeryturę powszechną po 1 stycznia 2013 r.

Choć wyrok nie został jeszcze opublikowany, sądy zaczęły wydawać korzystne orzeczenia, opierając się na jego treści. Zainteresowanie dotyczy głównie kobiet urodzonych w latach 1949–1959 (z wyjątkiem rocznika 1953) i mężczyzn urodzonych w latach 1949–1952 i 1954. Przeliczenie może skutkować wzrostem świadczenia nawet o 1200 zł miesięcznie oraz wypłatą wyrównania za ostatnie 3 lata.

Aby skorzystać z tej możliwości, należy:

• złożyć wniosek do ZUS na podstawie art. 114 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
• w przypadku negatywnej decyzji – odwołać się do sądu,
• w razie potrzeby – złożyć apelację.

Dlaczego warto działać teraz?

Z każdą kolejną decyzją sądu rosną szanse na korzystne przeliczenie, jednak czas odgrywa tu kluczową rolę.

Zamknięcie drogi do przeliczenia wstecznego

Planowana specustawa (jej wejście w życie przewiduje się na czerwiec 2026 r.) może zamknąć możliwość przeliczenia emerytur wstecznie. Dotyczy to zarówno przeliczenia za okres sprzed jej wejścia w życie, jak i od momentu wydania wyroku Trybunału Konstytucyjnego do daty jej wejścia w życie. Ustawa ma bowiem przewidywać jedynie waloryzację emerytur na przyszłość, czyli od chwili jej obowiązywania.

Korzystna linia orzecznicza sądów powszechnych

Po wydaniu wyroku przez Trybunał Konstytucyjny wielu emerytów zdecydowało się na samodzielne dochodzenie swoich praw. Mimo braku publikacji wyroku i braku działań legislacyjnych ze strony rządu, sądy powszechne uznają, że:

• brak publikacji wyroku nie uniemożliwia złożenia wniosku o przeliczenie w trybie art. 114 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
• wyrok TK może stanowić podstawę takiego przeliczenia,
• odrzucane są natomiast wnioski o wznowienie postępowania w trybie Kodeksu postępowania administracyjnego – ponieważ tam publikacja wyroku TK jest warunkiem formalnym wznowienia, czego nie wymaga art. 114 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wniosek? Nie warto czekać – każde działanie podjęte teraz może przynieść realne, finansowe korzyści.

Kapitał początkowy – fundament Twojej emerytury

Kapitał początkowy to odtworzona kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, które były opłacane przed 1 stycznia 1999 r. Ma on kluczowe znaczenie dla osób, które pracowały jeszcze przed tą datą – decyduje o wysokości emerytury, która będzie wypłacana po osiągnięciu wieku emerytalnego.

ZUS oblicza kapitał początkowy:

Kapitał początkowy może być ustalany z urzędu – wraz z wnioskiem o przyznanie emerytury – albo na wniosek zainteresowanego, jeżeli spełnia on warunki, ale nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego.

Typowe błędy w obliczaniu kapitału dotyczą pomijania okresów składkowych lub przyjmowania płacy minimalnej jako podstawy wymiaru. W takich przypadkach warto:

• złożyć wniosek do ZUS o ponowne przeliczenie kapitału,
• w przypadku negatywnej decyzji – odwołać się do sądu.

Aby udowodnić nieprawidłowe obliczenie przez ZUS, warto zgromadzić:

• zaświadczenia od pracodawców,
• świadectwa pracy,
• legitymacje ubezpieczeniowe,
• umowy o pracę,
• opinie o pracy,
• pisma kadrowe (np. o powołaniu, mianowaniu),
• dokumenty z archiwów,
• zeznania świadków (szczególnie w razie zniszczenia dokumentacji).

Prawidłowe ustalenie kapitału może skutkować:

• wyższą emeryturą w przyszłości,
• możliwością wyrównania wstecznego, jeśli pierwotnie doszło do błędu ZUS.

Kobiety bez OFE i problem braku subkonta – jak dochodzić swoich praw?

W 1999 r. przeprowadzono reformę systemu emerytalnego, w ramach której osoby urodzone po 1948 r. mogły wybrać, czy chcą przystąpić do Otwartego Funduszu Emerytalnego (OFE), czy pozostać wyłącznie w ZUS. Część kobiet – zwłaszcza tych urodzonych w latach 1949–1968 – nie przystąpiła do OFE, nie mają więc subkonta w ZUS, które wprowadzono później. To dziś skutkuje brakiem prawa do korzystniejszego przeliczenia emerytury po ukończeniu 65 lat.

W 2014 r. zmieniono przepisy – i tylko osoby posiadające subkonto mogą skorzystać z tej preferencji. Kobiety, które nie przystąpiły do OFE, nie mogły przewidzieć, że ta decyzja wpłynie negatywnie na ich przyszłe świadczenia.

To budzi poważne wątpliwości konstytucyjne. Zasada zaufania obywatela do państwa została naruszona – podjęcie decyzji w 1999 r. zgodnie z ówczesnym stanem prawnym dziś przekłada się na stratę finansową. Trybunał Konstytucyjny może w przyszłości ocenić, czy obecne przepisy nie naruszają konstytucyjnych praw kobiet.

Jeśli jesteś w tej grupie, możesz:

• złożyć wniosek do ZUS o przeliczenie,
• w razie odmowy – odwołać się do sądu i domagać się skierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego,
• po przegranej – wnieść skargę konstytucyjną.

Postępowanie może być długie, wymagać specjalistycznej wiedzy i cierpliwości. Ale w przypadku precedensowego orzeczenia – może przynieść ogromne korzyści.

Wyższa emerytura – podsumowanie

Wyższa emerytura to nie przywilej – to często efekt prawidłowego działania w odpowiednim momencie. Przeliczenie świadczenia po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, poprawne ustalenie kapitału początkowego, wykorzystanie prawa do rekompensaty czy podjęcie działań w sprawie braku subkonta – każda z tych dróg może znacząco poprawić Twoją sytuację finansową. Nie warto zwlekać – im szybciej podejmiesz kroki, tym większa szansa na korzystne rozstrzygnięcie. Skontaktuj się z nami.

Co możemy zrobić dla klienta?

• Przeanalizujemy Twoją sytuację – czy kwalifikujesz się na przeliczenie emerytury po wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
• Złożymy w Twoim imieniu wniosek do ZUS o przeliczenie emerytury.
• Złożymy w Twoim imieniu odwołanie od negatywnej decyzji ZUS do sądu powszechnego.
• Będziemy reprezentować Cię przed sądem.
• Jeśli zajdzie taka potrzeba – złożymy w Twoim imieniu apelację albo będziemy Cię reprezentować przed sądem apelacyjnym (w razie apelacji ZUS).

FAQ – najczęstsze pytania na temat: Wyższa emerytura