Graniczny podatek węglowy (CBAM) to innowacyjny mechanizm mający na celu redukcję globalnej emisji dwutlenku węgla. Dowiedz się, jak działa CBAM, jaka jest jego podstawa prawna i cel oraz co oznacza dla przedsiębiorstw w Unii Europejskiej.
Graniczny podatek węglowy (CBAM, carbon tax) – definicja
Graniczny podatek węglowy (ang. CBAM — Carbon Border Adjustment Mechanism) to mechanizm wprowadzony przez Unię Europejską, który ma służyć globalnej walce ze zmianami klimatu. Określa on nowy sposób ustalania cła na granicach UE z uwzględnieniem emisji dwutlenku węgla i obejmuje importowane do UE z krajów trzecich wyroby z branż energochłonnych.
Graniczny podatek węglowy (CBAM, carbon tax) – podstawa prawna
Podstawę prawną wprowadzenia granicznego podatku węglowego stanowi rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 roku. Jego celem jest regulacja cen towarów wwożonych do obszaru celnego Unii Europejskiej, z uwzględnieniem emisji dwutlenku węgla z nimi związanej.
W dniu 15 września 2023 roku opublikowano rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 roku, które określa obowiązki sprawozdawcze związane z granicznym podatkiem węglowym.
Co istotne, podatek CBAM stanowi jeden z trzech filarów unijnego planu neutralności klimatycznej, który ma zostać zrealizowany do 2050 roku.
Graniczny podatek węglowy (CBAM, carbon tax) – cel wprowadzenia
Podatek węglowy CBAM ma na celu ograniczenie przywozu towarów na teren Unii Europejskiej z krajów, gdzie minimalizacja emisji gazów cieplarnianych i dwutlenku węgla nie jest brana pod uwagę. Przepisy przewidują, że importerzy zostaną docelowo objęci dodatkowymi opłatami wyliczanymi na podstawie wysokości licencji na emisję spalin.
Graniczny podatek węglowy (CBAM, carbon tax) – zakres
Wśród towarów objętych mechanizmem CBAM, które podlegają nowym obowiązkom regulacyjnym, rozporządzenie wymienia:
- cement,
- żelazo i stal,
- aluminium,
- nawozy sztuczne,
- wodór,
- energia elektryczna.
Powyższy katalog może w przyszłości zostać rozszerzony np. o wyroby plastikowe.
Jak i do kiedy wdrożyć graniczny podatek węglowy (CBAM, carbon tax)?
Zgodnie z informacjami wynikającymi ze strony Komisji Europejskiej, wdrażanie przepisów rozporządzenia CBAM podzielono na dwa etapy.
| Okres przejściowy | Okres ostateczny |
| od 1 października 2023 roku do 31 grudnia 2025 roku | od 1 stycznia 2026 roku |
| Ma służyć jako okres pilotażowy i okres nauki dla wszystkich zainteresowanych stron (importerów, producentów i władz) oraz umożliwić zbieranie przydatnych informacji o emisjach wbudowanych w celu dopracowania metodyki na okres ostateczny. W tym czasie importerzy towarów, których dotyczy podatek CBAM, mają obowiązek składać kwartalne sprawozdanie CBAM. Muszą w nim wykazać skalę emisji wprowadzanych na europejski rynek towarów, jak również wielkość importu. | Będą się z nim wiązać takie obowiązki, jak: – konieczność uzyskania statusu „upoważnionego zgłaszającego CBAM” przez importera, który chce wprowadzać do UE towary objęte mechanizmem CBAM, – konieczność corocznej deklaracji ilości towarów przywiezionych do UE w poprzednim roku oraz związanych z nimi emisje gazów cieplarnianych, – konieczność rozliczania ww. emisji odpowiednią liczbą dedykowanych jednostek emisji – certyfikatów CBAM. |
Graniczny podatek węglowy (CBAM, carbon tax) – od kiedy?
Z dniem 1 października 2023 roku rozpoczął się tzw. okres przejściowy obowiązywania rozporządzenia CBAM, który będzie trwał do 31 grudnia 2025 roku. Jego pełne wdrożenie jest przewidziane na 2026 rok.
Od dnia 1 stycznia 2026 roku importerzy towarów objętych CBAM będą musieli:
- uzyskiwać status „upoważnionego zgłaszającego CBAM”,
- kupować certyfikaty CBAM zgodnie z ilością odpowiadającej emisji wbudowanej sprowadzanych towarów.
Przepisy rozporządzenia CBAM przewidują również, że po okresie przejściowym obowiązki importera będą uwzględniać składanie raportu podatku węglowego rocznego. Będzie na to czas do 31 maja.
Jakich towarów będzie dotyczyć roczne raportowanie CBAM? Chodzi o towary związane z największym ryzykiem tzw. ucieczki emisji, która następuje w momencie, kiedy europejskie przedsiębiorstwa przenoszą swoją produkcję za granicę, aby przeprowadzać ją w krajach z mniejszymi restrykcjami dotyczącymi emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla.
Konsekwencje niewdrożenia bądź braku wdrożenia CBAM
Przedsiębiorcy, którzy nie będą należycie wypełniać obowiązków CBAM, mogą spodziewać się kar i sankcji. Wyniosą one od 10 do 50 euro za tonę niezaraportowanego importowanego towaru.
Przedsiębiorcy mogą zostać również ukarani cofnięciem statusu uprawnionego zgłaszającego CBAM.
By uniknąć opisanych konsekwencji, należy zadbać, aby sprawozdanie CBAM było dostarczone w terminie oraz prawidłowo wypełnione.
Graniczny podatek węglowy – podsumowanie
Graniczny podatek węglowy to narzędzie mające na celu przeciwdziałanie tzw. ucieczce emisji, czyli przenoszeniu produkcji do krajów o niższych standardach ekologicznych. Wprowadzenie tego podatku ma ogromne znaczenie dla polityki klimatycznej Unii Europejskiej, ale budzi również wiele kontrowersji i pytań.
Jeśli zainteresował Cię ten temat, chcesz wiedzieć więcej lub masz pytania, nasi specjaliści są do Twojej dyspozycji. Zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią!
FAQ – pytania i odpowiedzi na temat: Graniczny podatek węglowy
Czym jest graniczny podatek węglowy?
Graniczny podatek węglowy, czyli Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), to system podatkowy mający na celu redukcję emisji dwutlenku węgla przez kontrolę produktów importowanych do Unii Europejskiej.
Dlaczego wprowadzono graniczny podatek węglowy?
CBAM został wprowadzony, aby zapobiegać „ucieczce emisji” – przenoszeniu produkcji do krajów o niższych standardach środowiskowych – oraz wzmocnić globalne działania na rzecz ochrony klimatu.
Jak działa CBAM?
Mechanizm ten polega na nakładaniu podatków na importowane produkty na podstawie ich śladu węglowego, co wyrównuje szanse między firmami z UE a tymi spoza niej.
Czy CBAM dotyczy wszystkich sektorów przemysłu?
Obecnie CBAM dotyczy głównie sektorów wysokoemisyjnych, takich jak stal, aluminium, cement, nawozy i energia elektryczna, ale z czasem może objąć także inne sektory.
Jak CBAM wpływa na przedsiębiorstwa?
Firmy importujące do UE muszą płacić podatek w zależności od śladu węglowego swoich produktów, co może prowadzić do większych kosztów i zmiany strategii produkcyjnej.
Czy graniczny podatek węglowy przyczyni się do redukcji emisji dwutlenku węgla?
Głównym celem CBAM jest zachęcenie przedsiębiorstw do obniżania emisji poprzez wprowadzenie ekonomicznych zachęt do stosowania czystszych technologii.
Jakie są kontrowersje wokół CBAM?
Krytycy twierdzą, że podatek ten może prowadzić do napięć w handlu międzynarodowym i dyskryminacji firm spoza UE, zwłaszcza z krajów rozwijających się.
Czy CBAM wpłynie na konsumentów?
Podatek może prowadzić do wyższych kosztów importowanych towarów, co potencjalnie przełoży się na wyższe ceny dla konsumentów.
Jakie są alternatywy dla CBAM?
Alternatywne podejścia obejmują międzynarodowe umowy dotyczące redukcji emisji lub wprowadzenie innych mechanizmów podatkowych na poziomie globalnym.
Kiedy CBAM wejdzie w życie?
Pierwsza faza CBAM planowana jest na 2023 rok, a pełne wdrożenie mechanizmu przewidywane jest do 2026 roku.