Nie ustają prace nad projektem ustawy o polskiej fundacji rodzinnej. Jej wejście w życie planowano z początkiem 2023 roku. Jednakże pomimo zakończenia kilkumiesięcznych konsultacji pomiędzy Ministerstwem Rozwoju i Technologii a Ministerstwem Finansów oficjalny projekt ustawy w dalszym ciągu nie został udostępniony. Obecnie trafił pod obrady Stałego Komitetu Rady Ministrów. Wciąż zatem istnieje szansa (choć maleje ona z każdym dniem), że polska fundacja rodzinna wejdzie w życie zgodnie z pierwotnie założonym terminem. Gdyby tak się stało, byłaby to dobra wiadomość dla niemalże 830 tysięcy rodzinnych przedsiębiorstw, które działają obecnie w Polsce.
Spis treści
- Cel działalności polskiej fundacji rodzinnej
- Tworzenie polskiej fundacji rodzinnej
- Majątek polskiej fundacji rodzinnej
- Opodatkowanie
- Odpowiedzialność polskiej fundacji rodzinnej
Wobec tego sukcesja przedsiębiorstwa powinna być przeprowadzona tak, aby znalazło się ono w rękach krewnych, którzy chcą nim zarządzać. W aktualnym stanie prawnym przekazanie rodzinnego przedsiębiorstwa może nastręczać trudności. Często właściciele decydują się przekazać swoje przedsiębiorstwo w formie darowizny albo spadku. Choć to pozwala przekazać stery wybranemu następcy, nie zabezpiecza sukcesji przedsiębiorstwa na przyszłość. Korzystnym rozwiązaniem w tej sytuacji ma być polska fundacja rodzinna. Obecnie trwają prace nad projektem ustawy, która wprowadzi tę instytucję do polskiego porządku prawnego.
Cel działalności polskiej fundacji rodzinnej
Cel polskiej fundacji rodzinnej to ochrona majątku rodzinnego przedsiębiorstwa i zarządzanie nim zgodnie z wolą określoną przez fundatora w statucie. Fundacja będzie mogła zarządzać i obracać swoim mieniem, a beneficjenci, których wskaże fundator, będą uczestniczyć w zyskach fundacji. Fundacja rodzinna ma ograniczać ryzyko nieudanej sukcesji i zapewniać kontynuację działalności rodzinnych przedsiębiorstw.
Zgodnie z wolą fundatora polska fundacja rodzinna będzie mogła wspierać wskazane osoby fizyczne – na przykład pokrywać koszty ich edukacji. Ponadto będzie mogła spełniać świadczenia na rzecz organizacji pożytku publicznego. Sposób przeznaczenia majątku określa sam fundator. Skoro fundator wskaże, w jaki sposób fundacja ma dysponować środkami, zapewni to dokładne wykonanie jego woli.
Ze względu na to, że fundacja będzie stanowiła odrębny podmiot prawa, majątek posiadany przez fundację rodzinną nie wejdzie do masy spadkowej po spadkodawcy, czyli założycielu fundacji. To ważne – w ocenie projektodawców powołanie do życia fundacji rodzinnej zapobiegnie rozdrobnieniu majątku przedsiębiorstwa rodzinnego i znacząco ułatwi jego sukcesję. Polska fundacja rodzinna ma zapobiegać konieczności wprowadzania zmian w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa w procesie sukcesji.
Dotychczas fundacje rodzinne funkcjonowały w wielu krajach Europy, na przykład w Szwajcarii lub na Malcie. Polscy przedsiębiorcy korzystali z tych rozwiązań, co prowadziło do przeniesienia ich majątku poza Polskę. W ocenie projektodawcy wprowadzenie fundacji rodzinnej do polskiego ustawodawstwa będzie miało pozytywny wpływ na gospodarkę – pozwoli ograniczyć niekorzystne zjawisko przenoszenia kapitału poza granice Polski.
Tworzenie polskiej fundacji rodzinnej
Po pierwsze warto zaznaczyć, że polską fundację rodzinną mogą założyć wyłącznie osoby fizyczne, które posiadają pełną zdolność do czynności prawnych. Fundację rodzinną można utworzyć na dwa sposoby. Pierwszy z nich to złożenie przez fundatora oświadczenia woli o powołaniu do życia polskiej fundacji rodzinnej. Fundator musi je złożyć przed notariuszem, akt fundacyjny będzie miał formę aktu notarialnego. W ten sposób fundację może powołać jeden fundator lub grono kilku fundatorów.
Po drugie polską fundację rodzinną można również utworzyć na mocy ważnego testamentu. Fundator powinien zawrzeć w testamencie oświadczenie o utworzeniu fundacji. Ze względu na specyfikę testamentu, fundacje powołane w ten sposób będą miały wyłącznie jednego fundatora.
Z momentem złożenia oświadczenia o ustanowieniu fundacji lub otwarcia testamentu powstanie polska fundacja rodzinna w organizacji. Fundacja rodzinna w organizacji będzie mogła do momentu wpisu do rejestru zarządzać we własnym imieniu posiadanym majątkiem. W szczególności będzie mogła nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.
Statut fundacji powinien mieć formę aktu notarialnego. Po pierwsze określa cele fundacji rodzinnej, jej fundusz założycielski oraz majątek w chwili utworzenia. Ponadto ustala zasady działania organów fundacji oraz przewiduje, jaki zakres uprawnień przysługuje beneficjentom fundacji. Może także zawierać wytyczne odnośnie inwestowania majątku fundacji rodzinnej.
Organami fundacji rodzinnej będą zarząd, zgromadzenie beneficjentów, a także rada protektorów. Powołanie rady protektorów jest fakultatywne. Natomiast jeżeli liczba beneficjentów przekracza dwadzieścia pięć osób, fundacja ma obowiązek ustanowić radę protektorów.
Siedziba fundacji będzie mogła się znajdować wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Fundacja rodzinna będzie mogła być tworzona na czas określony albo na czas nieokreślony.
Polska fundacja rodzinna nabędzie osobowość prawną z momentem wpisu do rejestru. Jawny rejestr fundacji rodzinnych będzie prowadził Sąd Okręgowy w Warszawie.
Majątek polskiej fundacji rodzinnej
Po pierwsze fundator musi wnieść do polskiej fundacji rodzinnej fundusz założycielski. Jego minimalna wartość to 100 000 złotych. W jego skład ma wchodzić mienie, które fundator zamierza przeznaczyć na realizację celów fundacji. Mogą to być pieniądze, papiery wartościowe, a także inne prawa.
Na rzecz fundacji można będzie dokonać darowizny. Projekt przewiduje, że darowiznę będzie mógł przekazać sam fundator, spadkobierca ustawowy fundatora albo jego małżonka oraz trust. Na potrzeby ustawy projektodawca przyjął, że trust to regulowany przepisami prawa obcego stosunek prawny, na podstawie którego dokonuje się przeniesienia własności lub posiadania majątku na powiernika. Powiernik sprawuje zarząd nad majątkiem oraz udostępnia części majątku wskazanym beneficjentom.
Opodatkowanie
Po pierwsze fundacja rodzinna będzie podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Jednocześnie dochody fundatora oraz beneficjenta otrzymane z fundacji rodzinnej nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wniesienie przez fundatora mienia do fundacji będzie neutralne podatkowo.
Co do zasady świadczenia uzyskiwane przez beneficjentów fundacji będą podlegały podatkowi od spadków i darowizn. Wyjątek stanowi nabycie świadczeń przez fundatora oraz jego najbliższej rodziny. Fundator oraz krewni będą zwolnieni od podatku z tytułu nabycia świadczeń w postaci mienia wniesionego do fundacji przez fundatora. Krąg osób najbliższych korzystających ze zwolnienia jest szeroki. Wśród tych osób znajdują się małżonkowie, zstępni oraz wstępni, a także pasierbowie. Ponadto zwolnienie obejmie zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów fundatora. Beneficjenci spoza tego grona muszą się liczyć z obowiązkiem zapłaty podatku w wysokości 19% podstawy opodatkowania.
Fundacja rodzinna skorzysta również ze zwolnienia z podatku od przychodów z zysków kapitałowych, w tym dywidend oraz odsetek otrzymywanych od spółek, w których będzie posiadać udziały lub akcje.
Odpowiedzialność polskiej fundacji rodzinnej
Zgodnie z założeniami projektu ustawy fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej utworzeniem. Bez zgody wierzyciela nie będzie można wyłączyć ani ograniczyć tej odpowiedzialności. Odpowiedzialność fundatora za zobowiązania fundacji rodzinnej jest wyłączona. Oznacza to, że fundator nie odpowiada za jej zobowiązania.
Fundacja rodzinna ma odpowiadać za wykonanie ciążącego na fundatorze obowiązku alimentacyjnego, o ile obowiązek powstał po utworzeniu fundacji. Uprawniony do świadczeń alimentacyjnych może także wszcząć postępowanie egzekucyjne przeciwko polskiej fundacji rodzinnej. Trzeba zaznaczyć, że odpowiedzialność fundacji rodzinnej będzie ograniczona. Ma się ograniczać do wartości mienia wniesionego przez fundatora według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela.
Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszej kancelarii prawnej w Łodzi są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc.