Dyrektywa work-life balance ma pomóc stworzyć przyjazne środowisko pracy. Jej celem jest poprawa równowagi między życiem zawodowym a prywatnym dla pracowników. W artykule przyjrzymy się bliżej tej dyrektywie. Omówimy kluczowe zmiany, jakie wprowadza, i podpowiemy pracodawcom, jak ją wdrożyć w swoich firmach.
Czym jest dyrektywa work-life balance?
Dyrektywa work-life balance została wprowadzona na mocy ustawy z 9 marca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Wprowadza do polskiego Kodeksu pracy zmiany implementujące dyrektywę work-life balance oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20 czerwca 2019 roku w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej.
Jakie zmiany wprowadza dyrektywa work-life balance?
Główne zmiany wprowadzone w związku z implementacją dyrektywy work-life balance do polskiego prawa to:
Wydłużenie urlopu rodzicielskiego dzięki dyrektywie work-life balance
Zmiany wprowadzone dyrektywą work-life balance obejmują:
| Zwiększenie łącznego wymiaru urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców | Do 41 tygodni lub 43 tygodnie w przypadku urodzenia bliźniaków. |
| Wykorzystanie urlopu rodzicielskiego | 9 tygodni urlopu rodzicielskiego – przysługuje matce, a kolejne 9 tygodni ojcu dziecka. Te części urlopu nie podlegają przeniesieniu na drugiego rodzica i w przypadku niewykorzystania przepadają. |
| Wysokość zasiłku macierzyńskiego | Przez cały okres urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 70% wynagrodzenia. |
| Wymiar i czas wykorzystania urlopu ojcowskiego | Utrzymano 2-tygodniowy urlop ojcowski, ale skrócono czas jego wykorzystania – może być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Zmiana ma zapewnić ojcom równe prawo do urlopu rodzicielskiego. Oznacza to, że ojciec może przejąć opiekę nad dzieckiem w późniejszym okresie, wykorzystując urlop rodzicielski. |
| Prawo ojca do skorzystania z urlopu rodzicielskiego a ubezpieczenie społeczne matki | Dyrektywa work-life balance oddziela prawa ojca dziecka do wykorzystania urlopu rodzicielskiego od tego, czy matka dziecka była objęta ubezpieczeniem społecznym (ZUS) w dniu porodu. Nawet jeśli matka dziecka była bezrobotna w dniu porodu, ojciec-pracownik nie traci prawa do urlopu rodzicielskiego. |
Zasady opieki nad dziećmi i bliskimi z dyrektywy work-life balance
Dyrektywa work-life balance wprowadza szereg rozwiązań ułatwiających pracownikom opiekę nad dziećmi i innymi bliskimi osobami. Główne rozwiązania w zakresie opieki nad dziećmi i bliskimi to:
| Uprawnienie | Opis |
| Zwolnienie z powodu działania siły wyższej | Maksymalnie do 2 dni (16 godzin) rocznie w pilnych sprawach rodzinnych (choroba, wypadek). Za ten czas pracownikowi przysługuje połowa wynagrodzenia. |
| Urlop opiekuńczy | 5 dni w roku kalendarzowym na opiekę nad bliskimi z poważnych względów medycznych. Bezpłatny. |
| Elastyczna organizacja pracy | Dla rodziców dzieci do 8. roku życia dyrektyw work-life balance przewiduje: – pracę w niepełnym wymiarze, – ruchomy czas pracy, – skrócony tydzień pracy, – pracę weekendową, – indywidualny rozkład czasu pracy. Pracodawca ma obowiązek rozważyć wniosek pracownika, ale może go odrzucić, jeśli koliduje z organizacją pracy lub typem wykonywanej pracy. |
| Praca zdalna | Dostępna dla pracowników-opiekunów. Pracodawca musi uwzględnić wniosek, chyba że praca zdalna jest niemożliwa. |
| Zgoda rodzica na pracę w niestandardowych godzinach | Na mocy dyrektywy work-life balance wymagana jest zgoda rodzica dziecka do 8. roku życia na pracę w: – godzinach nadliczbowych, – porze nocnej, – w systemie przerywanego czasu pracy, – delegowanie poza stałe miejsce pracy. |
Obowiązek informowania o warunkach i zmianach warunków zatrudnienia wprowadzony dyrektywą work-life balance
Pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika o:
- warunkach zatrudnienia, m.in. o wynagrodzeniu, godzinach pracy, urlopach, itp.,
- wszelkich zmianach w warunkach zatrudnienia z co najmniej 2-tygodniowym wyprzedzeniem.
Zakaz dyskryminacji w dyrektywie work-life balance
Dyrektywa work-life balance wprowadziła zakaz pośredniej dyskryminacji ze względu na płeć w zakresie warunków zatrudnienia. Ma to wpływać pozytywnie na komfort pracownika oraz promować równy dostęp do stanowiska pracy.
Pracownicy nie mogą być dyskryminowani ze względu na korzystanie z uprawnień przysługujących im z tytułu naruszenia przepisów prawa pracy. Ochrona obejmuje również osoby, które udzieliły w jakiejkolwiek formie wsparcia pracownikowi korzystającemu z takich uprawnień.
Ochrona pracowników korzystających z uprawnień związanych ideami dyrektywy work-life balance
Dyrektywa work-life bance wprowadza dwie ważne formy ochrony pracowników korzystających z uprawnień związanych z życiem rodzinnym i prywatnym:
- ochronę przed zwolnieniem,
- ochronę po powrocie z urlopu.
| Aspekt | Ochrona przed zwolnieniem | Ochrona po powrocie z urlopu |
| Warunki | Pracownicy nie mogą zostać zwolnieni z powodu korzystania z uprawnień związanych z życiem rodzinnym i prywatnym, m.in. urlopów: rodzicielskich, opiekuńczych, macierzyńskich, ojcowskich. | Po powrocie z urlopu związanego z opieką nad dzieckiem pracownik ma prawo do powrotu na dotychczasowe stanowisko pracy. |
| Czas obowiązywania | Od dnia złożenia wniosku o urlop do jego zakończenia. | Od chwili powrotu z urlopu przewidzianego dyrektywą work-life balance. |
| Działanie pracodawcy | Pracodawca nie może przygotowywać się do wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia w tym okresie. Zwolnienie w tym okresie jest możliwe jedynie w ściśle określonych przypadkach, takich jak: ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy, a w przypadku dyscyplinarnego zwolnienia – po uzyskaniu zgody zakładowej organizacji związkowej. | Jeżeli nie jest to możliwe, pracodawca musi zapewnić mu stanowisko równorzędne z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu. Pracownikowi muszą zostać zagwarantowane warunki nie mniej korzystne niż te, które obowiązywałyby, gdyby nie korzystał z urlopu. |
Główne cele dyrektywy work-life balance
Wprowadzenie dyrektywy work-life balance miało na celu:
- zapewnienie pracownikom równowagi między życiem prywatnym a zawodowym,
- ochrona przed zjawiskiem tzw. wypalenia zawodowego,
- poprawa jakości życia, która pozytywnie wpływa na poczucie zadowolenia i efektywność zawodową,
- zrównanie praw kobiet i mężczyzn,
- zrównanie uprawnień rodziców z dziećmi i rodzin bezdzietnych,
- zachęcanie ojców do większego zaangażowania w opiekę nad dziećmi,
- ułatwianie matkom powrotu na rynek pracy,
- promowanie partnerskiego modelu rodziny.
Jak wdrożyć dyrektywę work-life balance w firmie?
Pracodawca, który chce przestrzegać warunków dyrektywy work-life balance, powinien dopasować rozwiązania do specyfiki firmy i potrzeb pracowników. Może wdrożyć dyrektywę work-life balance m.in. poprzez:
| Rozwiązanie | Proponowane rozwiązanie |
| Promowanie elastycznych form pracy | Wprowadzenie: pracy zdalnej, pracy w formie hybrydowej, elastycznego czasu pracy, np. ruchomego czasu pracy, indywidualnego rozkładu czasu pracy. |
| Wpieranie rodziców w opiece nad dziećmi | Zaproponowanie m.in. benefitów dla rodziców wychowujących dzieci, np. voucherów na wyjazdy, dofinansowania do urlopów wychowawczych. Pokrycie kosztów opieki nad dziećmi w jakieś części. Zapewnienie warunków do opieki nad dziećmi na terenie firmy. |
| Dbanie o zdrowie pracowników | Wprowadzenie m.in. programów promujących zdrowie, dofinansowania do karnetów na siłownię, premii za zdrowy styl życia. Dofinansowania do badań profilaktycznych. Wyodrębnienie pokojów relaksu w firmie. Zapewnienie możliwości skorzystania z pomocy psychologa. |
| Wdrożenie nowoczesnego stylu komunikacji | Przestrzeganie granic między życiem prywatnym a zawodowym, np. unikanie kontaktu z pracownikami poza godzinami pracy. Zachęcanie do korzystania z urlopów i dni wolnych, promowanie przejrzystej i efektywnej komunikacji w firmie. |
| Budowanie kultury organizacyjnej sprzyjającej równowadze | Promowanie szacunku do czasu prywatnego pracowników, równości płci. Organizowanie szkoleń i warsztatów dla pracowników na temat przyjaznego środowiska pracy. Stworzenie atmosfery otwartości i zaufania w firmie, docenianie pracowników. |
Jakie korzyści płyną z wdrożenia dyrektywy work-life balance?
Dyrektywa work-life bance niesie następujące korzyści:
| Dla pracowników | Dla pracodawców |
| zwiększenie poziomu satysfakcji z pracy i życia prywatnego | zwiększenie lojalności i zaangażowania pracowników |
| redukcja stresu i wypalenia zawodowego | obniżenie absencji chorobowej |
| możliwość zachowania równowagi między obowiązkami zawodowymi a rodzinnymi | poprawa wizerunku firmy jako atrakcyjnego pracodawcy |
| większe zaangażowanie i produktywność w pracy | łatwiejsze rekrutowanie i utrzymanie talentów |
Dyrektywa work-life balance. Podsumowanie
Wdrożenie dyrektywy work-life balance to proces, który wymaga zaangażowania zarówno ze strony pracodawcy, jak i pracowników. Ważne jest, aby obie strony były otwarte na komunikację i współpracę, aby wypracować rozwiązania, które będą korzystne dla wszystkich. Dzięki temu pracownicy będą mogli lepiej radzić sobie ze stresem i cieszyć się życiem prywatnym, co z kolei przełoży się na ich większą produktywność i zaangażowanie w pracę.
Zainteresował Cię temat dyrektywny work-life balance? Jeśli chciałbyś dowiedzieć się o niej więcej, zapraszamy do kontaktu ze specjalistami z naszej kancelarii.
FAQ – Pytania i odpowiedzi na temat: Dyrektywa work-life balance
Co to jest dyrektywa work-life balance?
Dyrektywa work-life balance to zbiór zasad i procedur mających na celu promowanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym pracowników. Celem dyrektywy jest zapewnienie pracownikom możliwości godnego pogodzenia obowiązków zawodowych z życiem osobistym i rodzinnym.
Jakie korzyści płyną z wdrożenia dyrektywy work-life balance?
Wdrożenie dyrektywy work-life balance może przynieść wiele korzyści zarówno dla pracowników, jak i dla pracodawcy. Do najważniejszych korzyści należą:
– Zmniejszenie stresu i poprawa samopoczucia pracowników – pracownicy, którzy mają czas na odpoczynek i regenerację, są mniej narażeni na stres i wypalenie zawodowe.
– Poprawa wydajności i produktywności – osoby wypoczęte i zadowolone z życia prywatnego są bardziej zmotywowane i zaangażowane w pracę, co przekłada się na lepsze wyniki.
– Zmniejszenie absencji – pracownicy, którzy mają czas na opiekę nad dziećmi lub bliskimi, rzadziej chorują i biorą urlopy.
– Wzrost lojalności pracowników – pracownicy, którzy czują się doceniani i szanowani przez pracodawcę, są bardziej skłonni do pozostania w firmie na dłużej.
– Poprawa wizerunku firmy – firmy, które dbają o well-being swoich pracowników, są postrzegane jako bardziej atrakcyjne dla potencjalnych kandydatów.
Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie wdrożenia dyrektywy work-life balance?
Pracodawca ma obowiązek:
– Zapewnić pracownikom elastyczne formy pracy – pracodawca powinien umożliwić pracownikom korzystanie z takich form pracy, jak telepraca, elastyczne godziny pracy czy urlopy na żądanie.
– Promować zdrowe nawyki wśród pracowników – pracodawca może organizować szkolenia i warsztaty na temat zdrowego stylu życia i radzenia sobie ze stresem.
– Zapewnić pracownikom dostęp do opieki nad dziećmi – pracodawca może dofinansować żłobki lub przedszkola albo stworzyć miejsca opieki nad dziećmi na terenie firmy.
– Dbać o dobrą atmosferę w pracy – pracodawca powinien tworzyć przyjazną i sprzyjającą współpracy atmosferę w pracy.
Co mogą zrobić pracownicy, aby poprawić równowagę między życiem zawodowym a prywatnym?
Pracownicy mogą:
– Ustalać granice – ważne jest, aby umieć oddzielić życie zawodowe od prywatnego. Pracownicy nie powinni sprawdzać służbowych maili ani odbierać telefonów poza godzinami pracy.
– Delegować zadania – pracownicy nie powinni bać się prosić o pomoc i delegować zadania innym osobom.
– Korzystać z urlopów – pracownicy powinni regularnie korzystać z przysługujących im urlopów, aby móc odpocząć i zregenerować siły.
– Dbać o zdrowie – ważne jest, aby zdrowo się odżywiać, regularnie ćwiczyć i wysypiać się.
– Znaleźć czas dla hobby i zainteresowań – poza pracą ważne jest, aby znaleźć czas na hobby i zainteresowania, które sprawiają nam przyjemność.
Gdzie mogę uzyskać więcej informacji na temat dyrektywy work-life balance?
Więcej informacji na temat dyrektywy work-life balance można znaleźć na stronach internetowych:
– Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej,
– Państwowej Inspekcji Pracy,
– związków zawodowych.