Urlop bezpłatny 2024. Wszystko, co musisz wiedzieć o urlopie bezpłatnym

Marzysz o dłuższej przerwie od pracy bez utraty etatu? Zastanawiasz się, jak zorganizować urlop bezpłatny w 2024 roku? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące tej formy urlopu. Dowiesz się, jak i kiedy możesz go wziąć, jakie są jego zalety i wady oraz jakie formalności musisz spełnić.

Co to jest urlop bezpłatny?

Zgodnie z Kodeksem pracy, urlop bezpłatny to czasowa przerwa w wykonywaniu pracy, w trakcie której obie strony stosunku pracy są zwolnione z obowiązku wzajemnych świadczeń. W orzecznictwie wskazuje się, że istotą urlopu bezpłatnego jest zawieszenie wzajemnych obowiązków i uprawnień stron stosunku pracy mimo trwania tego stosunku prawnego (wyrok SN z 6.1.2009 roku, sygn. akt II PK 111/0).

Jaki jest cel skorzystania z urlopu bezpłatnego?

Urlop bezpłatny może być wykorzystany w różnych celach, np. na:

• opiekę nad dzieckiem,
• załatwienie spraw osobistych,
• wyjazd na urlop wypoczynkowy sfinansowany ze środków własnych,
• naukę lub podnoszenie kwalifikacji.

Komu przysługuje prawo do urlopu bezpłatnego?

Prawo do skorzystania z urlopu bezpłatnego jest prawem przysługującym wszystkim pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę, niezależnie od:

• wymiaru czasu pracy – prawo do urlopu bezpłatnego mają zarówno pracownicy zatrudnieni w pełnym, jak i w niepełnym wymiarze czasu pracy.
• rodzaju umowy – urlop bezpłatny przysługuje zarówno pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę na czas określony, jak i na czas nieokreślony.

Oznacza to, że każdy pracownik, niezależnie od swojej sytuacji, może ubiegać się o urlop bezpłatny, jeśli ma taką potrzebę.

Warunki udzielenia urlopu bezpłatnego

Pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego wyłącznie na jego pisemny wniosek. Pracownik nie musi wskazywać uzasadnienia wniosku, choć jego umotywowanie może pomóc podjąć pracodawcy decyzję. Prawo do urlopu bezpłatnego powstaje z chwilą, gdy zgodę na niego wyrazi pracodawca.

Strony powinny uzgodnić:

• termin rozpoczęcia urlopu bezpłatnego,
• okres, na jaki jest on udzielany.

Jeśli urlop bezpłatny ma być udzielony na okres dłuższy niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn przez pracodawcę.

Sytuacja pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym

Osoba przebywająca na urlopie bezpłatnym zachowuje status pracownika, ale nie świadczy pracy. Jednocześnie:

• nie otrzymuje wynagrodzenia,
• traci prawo do świadczeń pracowniczych, np. premii, urlopu wypoczynkowego, ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy,
• okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (np. stażu, od którego zależy długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony czy wymiar urlopu wypoczynkowego), ale przepisy szczególne mogą zawierać odmienne rozwiązania,
• pracownik nie podlega ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu (ZUS) z tytułu pozostawania w stosunku pracy – może przystąpić dobrowolnie do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego i zdrowotnego,
• pracownik podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem stosunku pracy przez pracodawcę na podstawie art. 41 Kodeksu pracy.

Sytuacja pracodawcy w czasie urlopu bezpłatnego pracownika

Kiedy pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym, pracodawca:

• nie ma obowiązku wypłacania pracownikowi wynagrodzenia,
• nie musi zapewniać pracownikowi miejsca pracy,
• zachowuje obowiązek opłacania składek ZUS za pracownika, jeśli ten złożył stosowne oświadczenie.

Obowiązki stron w związku z zakończeniem urlopu bezpłatnego

Po zakończeniu urlopu bezpłatnego:

• pracownik ma obowiązek powrócić do pracy,
• pracodawca obowiązek dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku.

Jeśli po zakończeniu urlopu bezpłatnego pracownik zgłosił gotowość do pracy, ale pracodawca go nie dopuścił do pracy, pracownik ma zagwarantowane prawo do wynagrodzenia wynikającego z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony – do 60% wynagrodzenia.

Najważniejsze informacje dotyczące urlopu bezpłatnego

Rozważając skorzystanie z fakultatywnego urlopu bezpłatnego, warto wziąć pod uwagę kilka kluczowych kwestii:

• pracodawca nie ma obowiązku udzielenia urlopu bezpłatnego i nie musi argumentować swojej odmowy, choć ustawodawca wprowadza pewne wyjątki,
• urlop bezpłatny jest niezależny od innych urlopów – to znaczy, że można z niego skorzystać nawet wtedy, gdy ma się jeszcze do wykorzystania urlop płatny,
• w czasie trwania urlopu bezpłatnego pracownikowi nie może zostać wypowiedziana umowa o pracę,
• czas trwania urlopu bezpłatnego nie jest ustawowo określony – co oznacza, że może trwać np. tydzień, miesiąc, rok; termin ustalają pracownik i pracodawca,
• pracownik i pracodawca mogą, na mocy porozumienia, skrócić lub wydłużyć urlop bezpłatny,
• jeżeli pracownik wziął urlop bezpłatny na podreperowanie swojego zdrowia, ale po zakończeniu urlopu nadal nie jest zdolny do powrotu do pracy, ma prawo do zasiłku chorobowego,
• skorzystanie z urlopu bezpłatnego jest dobrowolne – tzn. że pracownik może skorzystać z tego uprawnienia, ale wcale nie musi.

Urlop bezpłatny 2024. Podsumowanie

Urlop bezpłatny może być dobrym rozwiązaniem w wielu sytuacjach, gdy potrzebujemy dłuższej przerwy w pracy. Pamiętajmy jednak, że wiąże się on z pewnymi konsekwencjami, takimi jak brak wynagrodzenia i składek na ubezpieczenie. Przed podjęciem decyzji o urlopie bezpłatnym warto dokładnie rozważyć wszystkie za i przeciw.

Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat, zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszego biura rachunkowego w Łodzi są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc.

FAQ – często zadawane pytania na temat: Urlop bezpłatny 2024 roku